Czy można wymienić kartę graficzną w laptopie?

Rodzaje kart graficznych w laptopie

Zanim omówimy to, jak wymienić kartę graficzną w laptopie, konieczne jest zrozumienie, jakie typy grafiki istnieją w komputerach mobilnych. Dla ułatwienia: GPU (ang. graphics processing unit) oznacza po prostu kartę graficzną. Można wyróżnić trzy główne ich rodzaje:

• iGPU (internal GPU) – wewnętrzna karta graficzna zintegrowana z procesorem. Procesory bardzo często (przynajmniej w przypadku laptopów) mają własne jednostki graficzne i domyślnie większość laptopów na rynku ma taki typ procesora. W przypadku komputerów osobistych można kupić procesory bez zintegrowanego GPU. „Integrami” spotykanymi w laptopach są serie Iris i HD Graphics od Intela oraz Radeon Vega od AMD;
• dGPU (discrete GPU) – wewnętrzna karta graficzna odrębna od procesora. Ma własną pamięć i potrzebuje dodatkowej mocy zasilacza, w przeciwieństwie do iGPU, która korzysta z zasobów procesora. Jest przylutowana w formie czipu do płyty głównej;
• eGPU – całkowicie zewnętrzna karta graficzna przeznaczona do komputerów stacjonarnych podłączona do laptopa za pomocą stacji dokujących bądź adapterów.

Jak łatwo można się domyślić, wymiana karty graficznej w laptopie to nie lada wyzwanie. Nie sposób zmienić iGPU, bo jest zintegrowana z procesorem. W zdecydowanej większości przypadków niemożliwa jest również wymiana dGPU, ponieważ czip jest na stałe wlutowany w płytę główną. Technicznie istnieje możliwość wymiany jej na nową, ale jest to zadanie wyłącznie dla profesjonalistów. Niestety, nie da się zastosować innej, lepszej karty, gdyż oprogramowanie laptopa jest zintegrowane z konkretnym modelem. Jednakże istnieją pewne sytuacje, w których można obejść oprogramowanie lub skorzystać z wymiennych modułów.

Czy da się wymienić kartę graficzną w laptopie? – moduły MXM

Wielu się zastanawiało, czy da się wymienić kartę graficzną w laptopie. Kiedy zaczęto popularyzować laptopy dla graczy, firmie Clevo bardzo zależało na upowszechnieniu mobilnych modułów PCI Express (MXM). Wyglądają one jak duży port M.2 i służą właśnie do podłączania karty graficznej. Co ciekawe, system ten działał i faktycznie można było zmieniać karty graficzne, gdyż wszystkie były pod tę samą wtyczkę. Do czasu.

Zaczęto eksperymentować i wraz z rozwojem technologii powstawały coraz to nowsze generacje portów oraz modułów. Nowe porty miały wsteczną kompatybilność ze starymi generacjami, jednak na odwrót to nie działało. Rozwiązanie nie osiągnęło zbyt dużej popularności, aczkolwiek w ciągu tych kilkunastu lat powstało sporo kart graficznych pod złącze MXM oraz laptopy obsługujące tę technologię. Współcześnie, owszem, istnieją laptopy modularne, takie właśnie jak Clevo, od którego nazwy wzięły się tzw. modyfikowalne kadłubki. Jest również szansa, że masz takiego laptopa, w którym wymiana karty graficznej jest możliwa.

Jeśli jesteś w posiadaniu właśnie takiego urządzenia, to fajnie, możesz wymienić kartę graficzną. Co ciekawe, mimo że NVidia zrezygnowała z tworzenia MXM-owych wersji własnych GPU, to kilka niezależnych firm wciąż robi je głównie na potrzeby wojska bądź medycyny. Mowa tutaj nawet o najnowszej serii RTX, która – co prawda – różni się numeracją od flagowców NVidii, ale faktycznie działa i osiąga całkiem niezłe rezultaty.

Jak nie wymiana, to może dodatkowa karta? – zewnętrzne GPU

Współcześnie niemal niemożliwe jest, by trafić na prawdziwy laptop modularny z portem MX, bo z tej technologii się prawie nie korzysta. Jednakże wymiana karty graficznej w laptopie nie jest konieczna, skoro można skorzystać z GPU przeznaczonego do portu PCIe komputerów stacjonarnych.

Kilka lat temu niemałą furorę zrobiły porty i adaptery pozwalające bez problemu podłączyć ogromne karty graficzne do laptopów. Wygląda to tak, że laptop stoi na biurku, a GPU jest do niego podłączone przewodem i stoi na zewnętrz obudowy. Wygląda to co najmniej niecodziennie, a z urządzenia mobilnego robi nam się pecet. Jednakże spełnia swoje zadanie. Jak zatem połączyć eGPU z laptopem?

1.  Za pomocą stacji dokującej

Istnieją na rynku stacje dokujące pozwalające nie tylko na umieszczenie karty graficznej w stabilnym miejscu, ale również ułatwienie połączenia jej z laptopem. Wyszukując w internecie „graphics enclosure”, można znaleźć sporych rozmiarów pojemniki, które zapewniają GPU odpowiednie wymagania. Mają własny zasilacz, port PCIe oraz miejsce, w które można wsadzić kartę graficzną.

Dzięki temu wymiana karty graficznej w laptopie jest możliwa. Zamiast szeregu kabli otrzymujemy schludnie wyglądającą kostkę, którą wystarczy połączyć z urządzeniem za pomocą kabla Thunderbolt. Niestety koszt takiej stacji to około 1000–1600 zł, więc doliczając do tego ceny flagowych modeli GPU, jest to spory wydatek.

2.  Adaptery i risery

Oczywiście stacje dokujące to również adaptery, aczkolwiek z osobną przestrzenią dla GPU i operujące innymi łączami. Niestety ich zaporowe ceny skutecznie zniechęcają. Dlatego dla osób chcących zaoszczędzić jest opcja w postaci tzw. riserów – adapterów portu PCI-E.

Jak wiemy, w laptopach nie istnieje standardowy port PCI-E x16 potrzebny kartom graficznym. Istnieją jednak małe porty PCI, do których podłącza się najczęściej karty Wi-Fi. Stąd pierwsze risery korzystały właśnie z niego. Są to adaptery z małego PCI na PCI-E x16 za pomocą przewodu USB.

Współczesne laptopy mają również często dwa złącza M.2, które można wykorzystać do połączenia karty graficznej. Również dzięki adapterom. Jednakże są one zdecydowanie droższe od PCI-USB oraz mniej kompatybilne. Bardzo często sygnał M.2 nie jest wystarczająco silny, aby udźwignąć GPU. Do tego w wielu przypadkach wymagana jest modyfikacja BIOS-u, co jest zadaniem względnie skomplikowanym.

Czy da się wymienić kartę graficzną w laptopie z ich pomocą? No da się. Czy to opłacalne? Niekoniecznie. Przy podłączaniu eGPU za pomocą adapterów tracimy część sygnału i mocy karty graficznej, stąd zauważalne spadki wydajności. Oczywiście nie są to ogromne zmiany, aczkolwiek utrata 10–15% FPS w grach może występować.

Kolejnym problemem jest… brak dziury w obudowie. Każdy z adapterów musi być podłączony do portów wewnątrz laptopa, stąd trzeba postawić go na jakimś podniesieniu bądź stworzyć dziurę w plastiku, przez którą będą przechodziły przewody. Nie trzeba również mówić, że oznacza to unieruchomienie laptopa, ponieważ przy odłączeniu takiego GPU system może tworzyć błędy, a nawet nie odpalać.

Czy można wymienić kartę graficzną w laptopie? – podsumowanie

Czy można wymienić kartę graficzną w laptopie? W bardzo konkretnych i dość rzadkich przypadkach da się. Można dołączyć nową kartę zewnętrzną i choć nie będzie to wymiana, to dobrze spełni swoje zadanie. Niestety żadne z rozwiązań nie jest idealne i wiąże się z pewnymi konsekwencjami. W przypadku stacji dokujących jest to zaporowa cena, a przy riserach zawodność, utrata wydajności i problemy z podłączeniem.