BIOS oraz UEFI to podstawowe narzędzia komunikujące sprzęt z systemem operacyjnym. Bardzo ważne jest więc, by wiedzieć, jak je włączyć, żeby za ich pomocą sterować pamięciami RAM, procesorem lub portami. Przeczytaj artykuł i dowiedz się, czym dokładnie są BIOS i UEFI, jak je uruchomić i w jaki sposób z nich korzystać!
Co to jest BIOS i do czego służy?
BIOS (Basic Input/Output System) jest prostym systemem działającym z poziomu niewielkiego czipa pamięci ROM znajdującego się na płycie głównej komputera. BIOS pośredniczy pomiędzy warstwą sprzętową komputera PC a zainstalowanym na nim systemem operacyjnym. Umożliwia zarządzanie takimi podzespołami, jak procesor, dyski twarde czy napędy. Za pomocą systemu BIOS można także np. ustawić automatyczną zmianę czasu z letniego na zimowy i odwrotnie.
Niektóre typy BIOS-ów umożliwiają zaawansowane ingerencje, chociażby zmianę taktowania procesora i pamięci RAM. Należy jednak wyraźnie zaznaczyć, że do wprowadzania takich zmian wymagane jest odpowiednie doświadczenie, gdyż ich nieumiejętne wdrażanie może doprowadzić do trwałego uszkodzenia sprzętu.
-
6 949 zł -
10 199 zł
-
18 099 zł
-
18 099 zł
Warto też wiedzieć, że BIOS uruchamia się automatycznie przy każdym włączeniu komputera, ponieważ odpowiada za tak zwaną funkcję POST (power-on self-test). Służy ona do szybkiego testu podczas uruchamiania jednostki stacjonarnej. Sprawdza on, czy wszystkie podzespoły w urządzeniu działają sprawnie.
W najnowszych komputerach, w których do obsługi systemu wykorzystuje się oprogramowanie Windows 10, funkcje BIOS-u przejął nowocześniejszy system UEFI. Koniecznie trzeba zaznaczyć, że w 2020 roku Intel zakończył wsparcie klasycznego BIOS-u. Nowe procesory producenta będą korzystały wyłącznie z UEFI.
Czym się różni UEFI od BIOSU?
Mimo że są to dwa zupełnie różne narzędzia, to zwyczajowo UEFI (Extensible Firmware Interface) nazywa się BIOS-em UEFI. Czemu? W większości przypadków dla wygody, a czasami dlatego, że mamy do czynienia z tzw. systemem HEFI (Hybrid EFI). Jest on połączeniem nakładki graficznej BIOS-u (a raczej jej braku) z funkcjami UEFI. Istnieje jednak jeszcze więcej różnic między UEFI a BIOS-em:
- UEFI ma możliwość obsługi do 10 miliardów terabajtów przestrzeni dyskowej – BIOS tylko 2,2 terabajta;
- UEFI może się połączyć z internetem;
- łatwiej jest zaktualizować i zmienić oprogramowanie UEFI za pomocą wewnętrznych sterowników;
- BIOS działa na 16 bitach, a UEFI już na 32 bądź 64, co daje mu przewagę w postaci obsługi wyżej wspomnianej nakładki graficznej.
Jak włączyć BIOS lub UEFI?
Odpowiedź na to pytanie nie jest jednoznaczna. Wiele zależy od tego, z jaką wersją oprogramowania mamy do czynienia. Istotne są także producent i model płyty głównej, który znajduje się w komputerze. Warto również doprecyzować, że BIOS/UEFI jest włączony zawsze, gdy użytkownik korzysta z PC. Używając poniższych sposobów, nie uruchomimy więc BIOS-u, ale jego panel konfiguracyjny.
Aby dostać się do panelu, należy natychmiast po uruchomieniu komputera wcisnąć klawisz Delete, F1, F2 albo F10. Dla pewności lepiej zrobić to kilkukrotnie w sekundowych odstępach. Precyzyjna informacja na temat tego, którego przycisku trzeba użyć, powinna się znajdować na ekranie startowym komputera. Wyświetla się on jako pierwszy w trakcie uruchamiania urządzenia.
-
1 099 zł
-
519 zł
-
349 zł
-
2 499 zł
Producenci zwykle umieszczają tego typu wskazówkę w prawym lub lewym dolnym rogu. Treść komunikatu może być różna. Z dużym prawdopodobieństwem będzie to „Press x to enter setup”, przy czym „x” oznacza tu nazwę klawisza odsyłającego do panelu konfiguracyjnego BIOS. Jeśli na ekranie startowym nie ma wspomnianej wskazówki, warto sięgnąć do instrukcji obsługi płyty głównej, w której będą zawarte takie informacje. W przypadku UEFI jest jeszcze jedna możliwość wejścia do panelu konfiguracyjnego:
Menu Start > Ustawienia > Aktualizacja i zabezpieczenia > Odzyskiwanie > Uruchamianie zaawansowane > Uruchom ponownie teraz.
Po uruchomieniu systemu wyświetli się menu kafelkowe. Dostęp do panelu konfiguracyjnego uzyskamy poprzez kliknięcie w kafelek o nazwie „Ustawienia oprogramowania układowego UEFI”.
W ten sposób będziemy się mogli zabrać do wykonywania zaawansowanych operacji wewnątrz systemu. Oczywiście warto robić to rozważnie, aby nie uszkodzić komputera.