Cache, czyli pamięć podręczna – co to jest i jak działa?

Czym jest pamięć podręczna i do czego służy

Wiele osób, które nie znają się na komputerach, nie wie, co to pamięć podręczna, ale spotkało się z pojęciem „cache”. Najprościej mówiąc, cache to pamięć procesora, która wspiera główną pamięć RAM. Korzysta z niej wiele różnych urządzeń (np. laptopy, smartfony) oraz programów i aplikacji, w tym również przeglądarki internetowe. Jej działanie opiera się na rezerwacji określonej przestrzeni dla danych: system dociera do nich znacznie szybciej niż w przypadku, gdyby musiał za każdym razem przeszukiwać od początku całą pamięć RAM. Efekt jest taki, że sprzęt po prostu działa szybciej, strony internetowe ładują się sprawniej, a gry i aplikacje płynnie się włączają!

Wyobraź sobie, że pliki pamięci cache to teczka z niezbędnymi do pracy dokumentami, która leży na twoim biurku obok laptopa. W momencie gdy potrzebujesz jakichś informacji, masz ją pod ręką i szybko możesz po nią sięgnąć. Gdyby teczka znajdowała się na półce w szafie, włożona do jednego z wielu z segregatorów, dotarcie do niej zajęłoby ci znacznie więcej czasu! Ten przykład idealnie obrazuje praktyczne działanie pamięci podręcznej. Chodzi o bardzo szybki dostęp do danych, które mają być przetwarzane w najbliższym czasie. To pokazuje, że im mniejsza jest pojemność pamięci podręcznej, tym mniejsza przestrzeń musi zostać przeszukana.

Jednocześnie pamięć cache stanowi część pamięci podstawowej, która pozwala nam płynnie korzystać z komputera czy urządzenia mobilnego. Z plików cache korzystają także popularne przeglądarki internetowe – dzięki nim przełączanie się między otwartymi kartami jest dużo szybsze, ponieważ poszczególne witryny nie wymagają ponownego odczytu danych. Oprócz informacji potrzebnych do uruchomienia strony pamięć podręczna zapisuje też niektóre elementy stron, jak np. obrazy, dzięki czemu przy kolejnej wizycie skraca się czas potrzebny do jej uruchomienia. Podsumowując, pamięć podręczna jest bardzo istotnym elementem komputera i aktywnie wspiera RAM, która odpowiada za sprawne działanie pozostałych podzespołów, takich jak np. karta graficzna.

Główne rodzaje pamięci podręcznej

Pamięć podręczna przechowuje niewielkie ilości danych, które w niedługim czasie mają być przetworzone przez system. Głównymi jej zaletami są szybkość zapisu i odczytu informacji, co wpływa na odczuwalnie lepszą wydajność urządzenia. Jednak typy pamięci cache różnią się w zależności od rodzaju urządzenia lub typów programów, z których korzystamy. Nieco inny typ tej technologii znajdziemy w procesorze, a jeszcze inny – w przeglądarce internetowej.

Poznaj 3 najważniejsze rodzaje pamięci cache:

Cache procesora – procesor jest kluczową jednostką obliczeniową, obecną nie tylko w komputerach PC, ale też w smartfonach, laptopach, tabletach oraz telewizorach. Prowadzi skomplikowane obliczenia w ułamkach sekundy, sterując wszystkimi komponentami urządzenia. Aby ta praca przebiegała jeszcze szybciej, procesor jest wyposażony w moduł CPU cache, czyli pamięć podręczną procesora. Jej zadaniem jest przechowywanie często używanych danych, by móc potem szybko z nich skorzystać. Nowoczesne procesory wykorzystują wielopoziomowe pamięci podręczne, które dzielą się na 3 poziomy:

• L-1 – jest to pamięć zintegrowana z czipem procesora, który najczęściej z niej korzysta. Oferuje najwyższą prędkość, ale za to najmniej miejsca na zapis.
• L-2 – oferuje większą niż L-1 przestrzeń na zapis, ale jest od niej wolniejsza. Znajduje się między procesorem a pamięcią RAM. Procesor sięga do tego poziomu, gdy nie znajdzie niezbędnych danych w cache L-1.
• L-3 – najwolniejsza z całej trójki, ale za to najbardziej pojemna! Procesor odwołuje się do niej, gdy nie znajdzie potrzebnych danych w dwóch pierwszych poziomach. Jeśli L-3 również ich nie zawiera, jednostka musi przeszukać pamięć RAM i dyski. 

Cache przeglądarki internetowej – każda odwiedzana przez ciebie witryna internetowa wysyła pewne informacje, takie jak np. logo EURO na euro.com.pl. Przeglądarka wyświetla je przy każdej wizycie bez konieczności pobierania go za każdym razem z serwera, ponieważ już raz to zrobiła. A to właśnie dzieje się za sprawą pamięci podręcznej! Cache przeglądarki zapisuje różne informacje ze stron internetowych na komputerze. Mogą to być wspomniane grafiki, ale także pliki cookie (słynne ciasteczka), pliki HTML oraz wiele innych. Dlatego też, jeśli wyczyścisz cache w przeglądarce, system przy kolejnej wizycie na danej witrynie musi pobrać jej elementy składowe na nowo.

Cache dysku twardego – pamięć podręczna HDD/SSD daje natychmiastowy dostęp do danych, które pamięć RAM przetwarzałaby zbyt wolno. Dzięki niej zainstalowane na komputerze programy i gry działają płynniej, sprawniej przebiega też komunikacja między dyskiem twardym a kontrolerem, w efekcie czego komputer m.in. szybciej reaguje na polecenia.

Na dysku twardym urządzenia, które łączy się z internetem, znajduje się miejsce do przechowywania adresów stron, które wyświetliła przeglądarka. Są to cache przeglądarki, zapisywane jako pliki cache, które zawierają niezbędne informacje o odwiedzanych witrynach. Dzięki nim przeglądarka szybciej załaduje twoje ulubione, regularnie otwierane strony!

Czyszczenie pamięci podręcznej przeglądarki

Jeśli zależy nam na sprawnym działaniu komputera, tabletu czy smartfona, to od czasu do czasu należy czyścić pamięć podręczną. Dlaczego? Bo paradoksalnie, przez zbyt dużą ilość zapamiętanych i zgromadzonych informacji, przeglądarka może zacząć wolniej działać. Cache warto czyścić również po to, by aktualizować ulubione witryny do najnowszej wersji lub pozbyć się niechcący pobranego złośliwego oprogramowania.

Jak wyczyścić cache w przeglądarce Google Chrome – aktualna instrukcja

1. Otwórz Chrome na komputerze/laptopie.
2. Rozwiń menu w prawym górnym roku (trzy kropki ustawione w pionowym rzędzie).
3. Wybierz z listy „Usuń dane przeglądania”.
4. Przeglądarka otworzy w nowej karcie zakładkę „Ustawienia”.
5. W obszarze „Prywatność i bezpieczeństwo” kliknij „Usuń dane przeglądania”.
6. Wyskoczy okienko z dokładniejszymi informacjami na temat aktualnie przechowywanych w przeglądarce danych. Wśród nich domyślnie zaznaczoną opcją powinny być „Obrazy i pliki zapisane w pamięci podręcznej”. Razem z nimi możesz też usunąć zapisane pliki cookie oraz historię przeglądania, ale nie musisz.
7. Kliknij „Usuń dane”. Gotowe!

Zauważ, że podczas czyszczenia cache przeglądarki Chrome możesz wybrać, z jakiego konkretnie okresu pliki chcesz usunąć. Masz do wyboru kilka opcji zakresu czasowego, np. z ostatnich 24 godzin, z ostatniego tygodnia czy nawet od samego początku działania przeglądarki na danym urządzeniu.

Dla laika pamięć podręczna brzmi zapewne jak czarna magia. Z punktu widzenia codziennego użytkownika elektroniki najważniejsze jest przecież, by urządzenia działały sprawnie, a witryny internetowe ładowały się szybko! Mamy więc nadzieję, że ten poradnik dostarczył ci przydatnych informacji, które pozwolą na długo zachować jej funkcje.