Gry roguelike – co to i jaka jest historia tego podgatunku?

Rogue-like, czyli gry podobne do Rogue

Nazwa podgatunku roguelike jest samowyjaśniająca się. Wszystko się zaczęło od gry Rogue ponad 40 lat temu. Dwóch zafascynowanych informatyką studentów postanowiło stworzyć własną grę. Mocno zainspirowali się światem zdobywającego wówczas popularność RPG  Dungeons & Dragons. W grze Rogue wcielamy się w postać poszukiwacza przygód, który w podziemiach pełnych potworów walczy o cenny amulet.

Studenci wprowadzili jednak dwa rozwiązania, nietypowe dla systemu Dungeons & Dragons. Po pierwsze, twórcy chcieli zaimplementować ciągle zmieniające się elementy gry. Rozwiązano to proceduralnym generowaniem poziomów, więc każda rozgrywka była inna. Po drugie, D&D jest głównie grą wieloosobową, a Rogue miało być przygodą dla jednej osoby – stąd nazwa gry.

Produkcja powstała w 1980 r., gdy możliwości graficzne komputerów były bardzo ograniczone. Dlatego w Rogue elementy wizualne są przedstawione za pomocą znaków ASCII. Bohatera symbolizuje znak „@”, drzwi oznaczono plusem, a potwory – literami alfabetu. Ograniczona oprawa graficzna sprawiła, że gracze musieli mocno używać swej wyobraźni.

Innym ciekawym rozwiązaniem w grze była permanentna śmierć. Dzisiaj jest to dla wielu pierwsze skojarzenie z grami roguelike, ale nie było to takie oczywiste. Początkowo Rogue miał możliwość zapisania stanu gry. Szybko się jednak okazało, że gracze oszukiwali i nadużywali tej możliwości. Zatem twórcy zadbali o to, żeby ponowne załadowanie gry definitywnie usuwało save’a.

Rogue szybko stał się popularny wśród studentów. Mimo że gry z podobnymi rozwiązaniami istniały już wcześniej, Rogue zdobył największe uznanie i uważany jest za prekursora podgatunku. Wkrótce pojawiać się zaczęło mnóstwo gier wykorzystujących te same mechaniki. Nazwano je roguelike’ami. Wielu słusznie postuluje, że jest to nazwa nieidealna, ale niestety lepsze określenie jeszcze nie powstało. A termin roguelike mocno już się zapisał w nomenklaturze gamingowej.

Co mają wspólnego Berlin i gry roguelike?

Rok 2008 był kluczowy dla podgatunku roguelike. Wtedy w stolicy Niemiec odbyła się pierwsza edycja konferencji poświęconej rogalikom (The International Roguelike Development Conference). Wzięło w niej udział 9 osób, w tym dwie osoby z Polski. Efektem spotkania było powstanie tzw. interpretacji berlińskiej. Była to próba wypracowania konkretnych kryteriów dla gier roguelike. Podzielono je na dwie kategorie według ważności.

Kryteria o dużym znaczeniu to:

1. Losowo generowany świat;
2. Permanentna śmierć, czyli przegrana resetuje grę;
3. Turowa rozgrywka – szybkość działań nie ma znaczenia;
4. Oparcie mapy na kwadratowej siatce;
5. Niemodalna rozgrywka – każde działanie powinno być dostępne dla gracza od początku rozgrywki (przeciwieństwo metroidvanii);
6. Wystarczająco skomplikowana mechanicznie;
7. System zarządzania zasobami;
8. Rozgrywka w stylu hack’n’slash;
9. Swobodna eksploracja.

Autorzy interpretacji berlińskiej wyraźnie zaznaczyli, że ich celem nie było ograniczenie twórców, tylko ułatwienie zrozumienia podgatunku roguelike dla społeczności gamingowej. Gra nie powinna spełniać wszystkich dziewięciu punktów, by się zaliczać do rogalików – i na odwrót. Niestety niektórzy przyjęli to jako wyrocznię, co dolało oliwy do ognia wiecznie trwającej dyskusji, co to roguelike.

Nie ma wątpliwości, że berlińska interpretacja obecnie jest już trochę przestarzała. Nie zmienia to jednak tego, że nadal jest to dobry szablon, który mogą wykorzystywać twórcy gier. Mnóstwo gier zaliczanych do podgatunku roguelike spełnia wiele tych punktów (zwłaszcza dwa pierwsze), ale dodaje od siebie coś nowego.

Jeszcze tylko jedna runda… czyli dlaczego gry roguelike są tak popularne

Produkcje roguelike mocno polubili twórcy gier niezależnych. Powód jest prosty – podgatunek ten jest bardzo „plastyczny” i ma ogromny potencjał kreatywny. Warto jednak zaznaczyć, że proceduralnie generowana zawartość nie ułatwia aż tak bardzo produkcji. Twórcy muszą spędzić ogrom czasu, żeby dopasować do siebie różne elementy i wypracować system, który stworzy naturalnie wyglądające poziomy. Z tego powodu w wielu grach roguelike większość zawartości jest stworzona przez ludzi, a komputer te elementy losuje i łączy, tworząc swoistą mozaikę.

Gry roguelike są tak bardzo popularne wśród graczy, ponieważ jest to podgatunek o jednej z największych regrywalności. Każdy run to unikatowe doświadczenie. Nawet po kilkuset godzinach rozgrywki nie trafimy dwa razy na tę samą mapę. Nie możemy zapamiętać jej układu, więc rogaliki wynagradzają umiejętności gracza i rozumienie mechanik gry. Od początku mamy możliwość przejścia gry za pierwszym podejściem – jedyne, co stoi na przeszkodzie, to nasze umiejętności.

Roguelite a roguelike – co to za różnica?

Jak zostało już wspomniane, debaty nad definicją roguelike nie ustają nigdy. Niektórzy gracze kurczowo trzymają się interpretacji berlińskiej, gdy inni mają do tego bardzo liberalne podejście. Można się jednak zgodzić z tym, że permanentna śmierć i komputerowo generowana zawartość stanowią trzon tego podgatunku.

A co jeśli jakaś gra nie spełnia tych warunków? Choć permadeath mocno podnosi stawkę, to może być bardzo frustrujące. Wielu graczy po straceniu całego progresu czuje, że zmarnowało swój czas. Rozwiązaniem na to są trwałe ulepszenia/bonusy. Nawet jeśli przegramy, to i tak zachowamy część pieniędzy, punktów itp. Aby skategoryzować tego typu gry, niektórzy używają pojęcia rogueLITE zamiast roguelike, czyli bardziej „lajtowa” wersja rogalika. Nie jest to jednak bardzo powszechna praktyka i ilu ekspertów, tyle opinii.

Najlepsze gry roguelike

Roguelike to podgatunek z ogromnym potencjałem. Wielu najbardziej znanych jego przedstawicieli to zarówno klasyczne rogaliki, stojące blisko interpretacji berlińskiej, jak i bardziej eksperymentalne dzieła. Do najbardziej znanych gier należą:

• The Binding of Isaac – gra, która dekadę temu narobiła dużo szumu. Ważna część historii roguelike;
• Dead Cells – kolejny honorowy przedstawiciel podgatunku i zdobywca wielu nagród;
• Spelunky – platformowy rogalik i potężny zjadacz czasu;
• Hades – roguelite, od którego warto zacząć swoją przygodę z roguelike’ami;
• Rogue Legacy – tytuł z mocnym syndromem „jeszcze jednej rundy”;
• Enter the Gungeon – bullet hell, od którego trudno się nie uzależnić;
• Crypt of the NecroDancer – kto by się spodziewał, że gra rytmiczna i roguelike to tak dobre połączenie?
• Slay The Spire – gra karciana (!) z mechaniką roguelike.

Jak widać, wszystkie wymienione produkcje zostały stworzone przez studia niezależne. Popularność gier roguelike nie umyka jednak dużym firmom. Mniej lub bardziej jawne elementy tego podgatunku coraz częściej można spotkać w grach AAA. Najlepszym przykładem jest Returnal, który był pierwszą grą demonstrującą możliwości PS5. Ciekawym przykładem jest również Prey: Mooncrash, DLC od Arcane Studios (twórców Dishonored). Potencjał i regrywalność rogalików sprawia, że w przyszłości na pewno zobaczymy więcej gier w tej konwencji od dużych studiów.