Jak dobrać kartę graficzną do płyty głównej?

Jak sprawdzić, czy karta graficzna jest kompatybilna z płytą główną?

Można powiedzieć, że wiedza, jak sprawdzić, czy karta graficzna jest kompatybilna z płytą główną, przestała już mieć znaczenie. Dlaczego? Zdecydowana większość komercyjnych płyt głównych, o ile nie wszystkie, mają ten sam rodzaj slotu na GPU.

Mowa tutaj o połączeniu PCIe x16, które od wielu lat jest standardem w produkcji kart graficznych. Zarówno dlatego, że umożliwia ono osiągnięcie naprawdę wysokich prędkości, jak i dlatego, że jest wygodne i względnie niezawodne. Oczywiście przy PCIe można rozróżnić standardy samego złącza: od PCIe 1.0 do PCIe 5.0. Mówi się również, że w fazie testów znajduje się już wersja 6.0, ale pewnie przez długi czas nie będzie tak popularna, jak obecnie trzecia generacja (PCIe 3.0).

Wszystkie współczesne „desktopowe” karty graficzne da się połączyć z każdym rodzajem PCIe, co – oczywiście – może się wiązać z konsekwencjami, gdyż nowoczesne GPU tworzone z myślą o PCIe 4.0, a nawet 5.0, będzie ograniczane względnie małą przepustowością portu 3.0. Przy tak potężnych kartach jak RTX-y z serii 40x bądź Radeony RX 7x różnica w wydajności nie będzie jednak mocno zauważalna.

Choć jest to technologia, od której obecnie się już odchodzi, to nadal zdarzają się użytkownicy decydujący się na mostkowanie kart graficznych. Warto tu więc zaznaczyć, że nie każda płyta ma wiele portów PCIe, dlatego w razie potrzeby połączenia kilku GPU za pomocą mostka należy zwrócić uwagę na liczbę dostępnych na płycie złączy.

Jak dobrać kartę graficzną do płyty głównej? Wymiary i standardy

Kwestia tego, jak dobrać kartę graficzną do płyty głównej, została praktycznie rozwiana – jednak nie do końca. Istnieją bowiem także różne standardy wielkości płyt głównych, a – co za tym idzie – standardy wielkości obudów komputerowych. Współcześnie wyróżniamy trzy najpowszechniejsze:

• ATX;
• Micro-ATX;
• Mini-ITX.

ATX to najbardziej popularny i największy typ płyty głównej spośród wymienionych. Najmniejsza jest Mini-ITX, a rozwiązaniem pośrednim pozostaje coraz częściej wybierany rodzaj Micro-ATX. Dlaczego warto o tym wspomnieć? Sprawa jest bardzo prosta – karty graficzne stają się coraz większe.

Współczesne GPU z wysokiej półki najlepiej montować w płytach ATX, ponieważ występuje w nich najmniejsze zagęszczenie podzespołów. Dzięki temu istnieje większe prawdopodobieństwo, że karta graficzna się zmieści i chłodzenie nie będzie zawadzało o resztę komponentów.

Oczywiście oprócz tego, jak dopasować kartę graficzną do płyty głównej we właściwy sposób, warto zwrócić uwagę na głębokość samej obudowy do komputera. Wymiary są podawane w sklepach i na stronach producentów, dzięki czemu można sprawdzić, czy system chłodzenia GPU się w niej zmieści.

Wybór odpowiedniego zasilacza

Jak dobrać kartę graficzną do płyty głównej? Sprawdzając swój zasilacz. Jak wiadomo, to nie płyta główna zasila podzespoły, a właśnie jednostka zasilająca. Oczywiście płyta główna odprowadza część zasilania do komponentów i slotów, ale bardzo często to po prostu nie wystarcza, dlatego podzespoły mają oddzielne sekcje zasilania, do których są doprowadzane odpowiednie wtyczki z PSU (ang. power supply unit – zasilacz). 

Słabszym bądź starszym (choć w tym wypadku to nie reguła) kartom graficznym bardzo często wystarczała wyłącznie energia z portu PCIe, dzisiaj – wraz z rozwojem technologicznym – znacząco się to zmieniło. Co prawda efektywnie ogranicza się pobór mocy współczesnych GPU, ale nadal potrzebują one w większości przypadków jednej lub dwóch wtyczek 8-pinowych.

Niestety starsze PSU często ich nie mają, więc należy zwrócić na to uwagę. Jeśli masz starszy, ale modularny zasilacz, to pewnie jest w nim opcja dołączenia dodatkowych przewodów, ale w takim wypadku koniecznie trzeba użyć kabli, które są przeznaczone do konkretnego modelu lub zgodne z zaleceniami producenta – w innym razie może nastąpić spięcie i przepalenie niektórych sekcji płyty głównej lub nawet samych podzespołów. 

Jak dopasować kartę graficzną do płyty głównej? Problem bottlenecka

Ostatnią poradą na temat tego, jak dopasować kartę graficzną do płyty głównej, jest wykluczenie możliwości wystąpienia tzw. bottlenecka lub – jak często się to określa – wąskiego gardła.

Jest to zjawisko ograniczające wydajność komponentów, które występuje w przypadku połączenia ze sobą podzespołów słabego i mocnego. Przykładowo mało wydajny stary procesor będzie ograniczał działanie nowoczesnej karty graficznej. Dlaczego? Tłumacząc to bardzo prosto – komponenty muszą czekać na siebie, aby wykonywać obliczenia w tym samym czasie. Jeśli jeden z nich zbyt długo czeka na drugi, to zmniejsza się jego moc.

Wyróżniamy głównie CPU bottleneck (słaby procesor i mocna grafika) oraz GPU bottleneck (mocny procesor i słaba karta graficzna). Oczywiście wąskie gardło mogą powodować również pamięci RAM lub dysk, chociaż zdarza się to zdecydowanie rzadziej. W najlepszym przypadku bottleneck będzie wpływał na ogólną prędkość komputera oraz np. gier. W gorszym scenariuszu doprowadzi do irytujących ścinek i – w efekcie – do znaczącego obniżenia satysfakcji z używania peceta.

Dlatego przy wyborze karty graficznej warto sięgać po różnego rodzaju porównania. Bottleneck wystąpi niemal zawsze, ale przyjmuje się, że przy wartościach 5–15% jest on praktycznie niezauważalny dla zwykłego użytkownika.

Czy da się źle dobrać kartę do płyty głównej?

Ze względu na uniwersalność portu PCIe i standaryzację procesów wytwarzania kart graficznych w obecnych czasach praktycznie nie da się źle dobrać karty graficznej. W każdym przypadku ewentualny błąd będzie wymagał niewielkiej korekty, tzn. wymiany zasilacza lub kupna nowego procesora. Bottlenecki również nie powinny sprawiać wielkich problemów większości użytkowników, ponieważ ich negatywne skutki są względnie rzadkie.

Jeśli zdecydujesz się na kupno nowego GPU, zajrzyj do naszego rankingu kart graficznych, który pomoże ci w wyborze!