Ustawienie anteny naziemnej – miejsce i kierunek montażu

Dlaczego warto wiedzieć, jak ustawić antenę naziemną?

W epoce serwisów streamingowych pytanie, jak ustawić antenę naziemną, może się wydawać zaskakujące. Tylko pozornie. Zainteresowanie tradycyjną telewizją nie maleje. Dlaczego? Bo choć liczba dostępnych w niej programów jest skromniejsza niż w pakietach kablówki czy satelity, telewizja naziemna ma jeden atut, którym przebija konkurencję: jest darmowa (chodzi o brak umowy z operatorem, a nie kwestię opłacania abonamentu radiowo-telewizyjnego). Aby ją odbierać, wystarczy telewizor z tunerem DVB-T2 lub dekoder zgodny z tym standardem oraz antena – wewnętrzna bądź zewnętrzna, którą należy odpowiednio zamontować i ustawić.

Od telewizji analogowej do cyfrowej

Żeby lepiej zrozumieć ideę naziemnej telewizji cyfrowej oraz wymagań sprzętowych z nią związanych, trzeba się cofnąć w czasie. W 2010 roku w Polsce pojawiły się pierwsze regularnie działające nadajniki telewizyjnego sygnału cyfrowego (DVB-T), które ostatecznie w 2013 roku doprowadziły do wyłączenia sygnału analogowego, nadawanego w naszym kraju przez kilka poprzednich dziesięcioleci.

Co to oznaczało dla odbiorców? Z jednej strony – konieczność dostosowania sprzętu, czyli zakupu odbiornika telewizyjnego z wbudowanym tunerem DVB-T lub osobnego dekodera, który można było podłączyć do posiadanego telewizora. Z drugiej strony – możliwość odbioru telewizji w zdecydowanie lepszej jakości. Ponadto nowy standard umożliwił rozwój takich usług, jak elektroniczny przewodnik po programach (EPG), nagrywanie treści telewizyjnych (PVR) czy wideo na życzenie (VOD). A to tylko część zmian.

W 2013 roku przeprowadzono również pierwsze testy nadawania naziemnej telewizji cyfrowej drugiej generacji, czyli DVB-T2. Jest to ulepszona wersja DVB-T, która umożliwia transmisję wysokiej jakości sygnału przy bardziej efektywnym wykorzystaniu pasma częstotliwości, co w praktyce przekłada się na większą liczbę kanałów telewizyjnych (dostępnych w HD, a nawet 4K). Jeśli chodzi o aspekt stricte techniczny, różnica między DVB-T a DVB-T2 polega na kodowaniu sygnału wizji, a dokładniej – na zmianie standardu MPEG-4 (H.264/AVC) na HEVC (H.265/MPEG-H).

Standard DVB-T2/HEVC obowiązuje w Polsce od połowy 2022 roku. Podobnie jak w przypadku poprzednika, wymaga telewizora z odpowiednim tunerem (lub dekodera), ponieważ starsze urządzenia, obsługujące wyłącznie DVB-T, nie są w stanie odbierać sygnału nadawanego w DVB-T2. Jeśli chodzi o anteny – w większości przypadków obsługują one oba standardy: pozostaje więc kwestia wyboru odpowiedniej i jej prawidłowego montażu. Zanim wyjaśnimy, jak ustawić antenę naziemną, warto wskazać, czym różnią się poszczególne modele.

Wewnętrzna czy zewnętrzna – jaką antenę wybrać?

Jak już wspomnieliśmy, odbiór kanałów naziemnej telewizji cyfrowej wymaga posiadania odpowiedniego dekodera lub telewizora z taką funkcją i oczywiście anteny. Jej zadaniem jest odbieranie sygnału wysyłanego przez nadajnik.

Decyzja o wyborze odpowiedniej anteny i miejsca montażu powinna być uzależniona od kilku czynników, m.in. odległości od nadajnika naziemnej telewizji cyfrowej, siły sygnału telewizyjnego, rodzaju terenu pomiędzy odbiornikiem a nadajnikiem, ale także możliwości związanych z montażem.

Co do zasady anteny można podzielić na:

• anteny wewnętrzne, nazywane też pokojowymi, umieszczane są z reguły w pobliżu telewizora – na przykład na szafce czy parapecie. Oznacza to, że ich instalacja jest mniej skomplikowana niż montaż anten zewnętrznych. W przypadku anteny wewnętrznych odpada również kwestia podatności na zmienne warunki atmosferyczne – np. wiatr, który może je uszkodzić, czy deszcz lub śnieg, który przyczynia się do korozji. Trzeba jednak pamiętać, że anteny pokojowe sprawdzą się głównie w pobliżu nadajników, gdzie siła sygnału telewizyjnego jest mocna. Nie bez znaczenia jest również ich design – anteny wewnętrzne są jednym z elementów wyposażenia pokoju, także sposób ich wykonania powinien cieszyć oko;
• anteny zewnętrzne są montowane w różnych miejscach – może to być dach budynku, komin, elewacja, balustrada balkonu czy też – co jest najbardziej wskazane – specjalny maszt antenowy. Na rynku dostępne są różne typy anten zewnętrznych:

– anteny kierunkowe – mają charakterystyczną budowę: krótsze pręty zamocowane są poprzecznie na długiej rurce. Takie anteny zapewniają duży zasięg i dobrą jakość sygnału. Sprawdzają się szczególnie w miejscach znacznie oddalonych od nadajników;

– anteny siatkowe: głównym elementem konstrukcyjnym jest tu metalowa siatka, dzięki której kąt odbioru sygnału telewizyjnego jest szerszy niż w przypadku anteny kierunkowej. Te modele bardziej sprawdzą się w miejscach nieodległych od nadajników;

– anteny dookólne: anteny wielokierunkowe, nieco słabsze niż kierunkowe, ale szczególnie przydatne w miejscach, w których sygnał telewizyjny dociera z kilku stron. Często stosowane w miastach, gdzie odbiór telewizji „z powietrza” może być ograniczany przez wysokie budynki.

Warto zwrócić uwagę na to, że zarówno wewnętrzne, jak i zewnętrzne anteny do odbioru telewizji naziemnej mogą być pasywne lub aktywne. Te pierwsze nie mają żadnego dodatkowego źródła zasilania, co oznacza, że są mniej podatne na zakłócenia, ale z drugiej strony nie sprawdzą się w miejscach oddalonych od nadajników lub tam, gdzie występują przeszkody, takie jak wysokie budynki, wzniesienia czy drzewa. Te drugie mają wbudowany wzmacniacz sygnału, co oznacza, że poza kablem koncentrycznym do anteny należy doprowadzić również kabel zasilający. W przypadku anten aktywnych odległość od nadajnika i potencjalne przeszkody pomiędzy nim a odbiornikiem nie mają takiego znaczenia, jak w przypadku anten pasywnych.

Montaż i kierunek ustawienia anteny naziemnej – na co zwrócić uwagę

Montaż anteny jest w dużej mierze uzależniony od jej rodzaju. Będzie on zdecydowanie łatwiejszy i mniej czasochłonny w przypadku modelu wewnętrznego niż zewnętrznego.

Anteny pokojowe przeważnie działają wielokierunkowo, w trybie dookólnym. Niemniej aby zapewnić najlepszy możliwy odbiór, antenę wewnętrzną należy ustawić tam, gdzie sygnał z nadajnika jest najsilniejszy – z dużym prawdopodobieństwem będą to okolice okna. Dobrze przy tym wybrać miejsce, w którym konstrukcja nie będzie przeszkadzać domownikom. Należy też pamiętać o tym, że im wyżej zostanie ona zamocowana, tym lepiej, również z punktu widzenia bezpieczeństwa dzieci czy zwierząt domowych.

Nieco bardziej skomplikowane są montaż i ustawienie anteny zewnętrznej. Pierwszy krok to wybór odpowiedniego miejsca – umożliwiającego niezakłócony odbiór sygnału telewizyjnego. Antena zewnętrzna powinna być zainstalowana wysoko – najlepiej na specjalnym maszcie, ale może to być też dach czy komin budynku, jednak z dala od piorunochronu. Niektórzy montują anteny na balustradach balkonowych czy na elewacji budynku – kluczowe jest to, aby starać się unikać potencjalnych przeszkód, które zakłócają sygnał, takich jak inne budynki, wzniesienia czy drzewa.

Gdy już antena zostanie zamocowana, należy ją podłączyć za pomocą kabla koncentrycznego bezpośrednio do telewizora lub dekodera (jeśli telewizor nie ma wbudowanego tunera DVB-T2).

Następnym etapem jest ustawienie anteny naziemnej w odpowiednim kierunku, czyli w stronę najbliższego nadajnika. Jak go znaleźć? Tu z pomocą przyjdą mapy internetowe oraz aplikacje wskazujące położenie nadajników i pokrycie sygnałem telewizyjnym. Dzięki nim można precyzyjnie określić kierunek ustawienia anteny, odległość od nadajnika, moc sygnału, a także sprawdzić dostępne multipleksy (ogólnokrajowe i lokalne) oraz poszczególne kanały. Alternatywnie można zastosować prosty sposób „na sąsiada”, czyli zamontować antenę w takim kierunku, jak w okolicznych mieszkaniach czy domach. Na tym etapie antena powinna być zamocowana wstępnie – tak, żeby konstrukcja się trzymała, ale pozostawiała możliwość manewrowania.

Następnie należy włączyć telewizor i uruchomić proces skanowania kanałów. Pozwoli to na znalezienie programów telewizyjnych nadawanych z określonych multipleksów. Jakie dostępne bezpłatnie programy znajdziemy na poszczególnych multipleksach ogólnokrajowych (MUX)?

• MUX-1: EskaTV, TTV, Polo TV, Antena HD, TV Trwam, StopklatkaTV, FokusTV, TVP ABC;
• MUX-2: Polsat, Super Polsat, TVN, TVN7, TV4, TV Puls, PULS2, TV6;
• MUX-3:TVP1 HD, TVP2 HD, TVP3, TVP Info, TVP Historia, TVP Sport HD;
• MUX-6: TVP Kultura, TVP World, Alfa TVP, TVP Polonia, TVP Kobieta, TVP Dokument, TVP Rozrywka, TVP Nauka, Belsat TV;
• MUX-8: Nowa TV, Metro, Zoom TV, WP.

Warto w tym miejscu dodać, że oprócz multipleksów ogólnokrajowych działają jeszcze multipleksy lokalne (MUX-L).

Chcąc sprawdzić, jakie ustawienie anteny naziemnej jest najbardziej korzystne, trzeba przesuwać antenę od lewej do prawej strony (lub odwrotnie) – należy to robić powoli, aby odbiornik mógł zareagować na zmiany położenia anteny. Na tym etapie warto poprosić o pomoc drugą osobę, która będzie na bieżąco sprawdzać jakość sygnału w telewizorze. Gdy antena będzie odbierać go bez zakłóceń, należy dokręcić wszystkie mocowania, aby była nieruchoma i stabilna, żeby nie przemieszczała się pod wpływem niekorzystnych warunków atmosferycznych i nie stanowiła zagrożenia dla osób i mienia.

Jak ustawić antenę telewizyjną? Podsumowanie

Odpowiedni montaż i właściwy kierunek ustawienia anteny naziemnej w zasadniczy sposób wpływają na jakość odbieranego sygnału telewizyjnego. O ile instalacja anteny wewnętrznej nie powinna przysporzyć większych problemów, o tyle w przypadku anteny zewnętrznej może być skomplikowana, ponadto wymagać pewnej wiedzy technicznej oraz posiadania odpowiednich narzędzi. I tu może się przydać pomoc fachowca. Będzie to rozwiązanie bardziej kosztowne, ale z dużym prawdopodobieństwem pozwalające zaoszczędzić czas (i nerwy).