Jaka powłoka patelni będzie najlepsza?

Patelnia to podstawowe wyposażenie każdej kuchni i jednocześnie jeden z najbardziej eksploatowanych sprzętów. Wykorzystywana do smażenia, duszenia, podgrzewania – możemy na niej przygotować naprawdę wiele potraw. Bardzo istotne jest więc, by patelnia, którą wybierzemy – niezależnie od wielkości, kształtu, przeznaczenia – była niezawodna i posłużyła jak najdłużej. Jeśli zaś chodzi o funkcjonalność i wytrzymałość patelni, to oprócz materiału, z którego powstaje jej korpus, niezwykle istotna jest powłoka wewnętrzna patelni.

Przede wszystkim to ona ma bezpośredni kontakt z jedzeniem. Wybierać zatem należy produkty od sprawdzonych, wiarygodnych producentów, które przechodzą rygorystyczną kontrolę i spełniają wszystkie warunki bezpieczeństwa, czyli nie zawierają PFOA (kwas perfluorooktanowy, potencjalnie rakotwórczy), kadmu i ołowiu.

Po co jest powłoka wewnętrzna

Powłoki najwyższej jakości – tylko takie wybierajmy – zapewniają równomierną dystrybucję ciepła, a co za tym idzie – idealne przygotowanie posiłku. Dzięki temu nie tracimy pieniędzy na zmarnowane składniki, czasu i chęci do pracy w kuchni.

Dobra powłoka sprawia, że:

Odporność powłoki jest związana z liczbą jej warstw nałożonych na korpus patelni. Im więcej warstw powłoki, im większa jej grubość, tym wyższa wytrzymałość produktu. Na rynku dostępne są na przykład pięciowarstwowe patelnie tytanowe o najwyższej odporności na ścieranie, które dopuszczają używanie nawet metalowych akcesoriów.

Jaką patelnię wybrać – rodzaje powłok

Od lat największą popularnością cieszą się patelnie z powłokami nieprzywierającymi – non stick. Wykonane są one z polimeru PTFE. Użytkowane zgodnie z przeznaczeniem i wskazaniami producenta są bezpieczne dla zdrowia. Taka powłoka nieprzywierająca nie uczula, nie zmienia smaku smażonej żywności, nie jest rakotwórcza ani nie wchodzi w reakcje z jedzeniem. Nie ma wpływu na ludzki organizm. Jest za to gładka, umożliwia smażenie z niewielką ilością tłuszczu i minimalizuje przywieranie i przypalanie potraw. Patelnie z powłoką nieprzywierającą szybko się nagrzewają i są łatwe w czyszczeniu – wystarczy zebrać resztki jedzenia, przetrzeć je wilgotną ściereczką i osuszyć. Patelnie z powłoką nieprzywierającą z polimeru PTFE są też przystępne cenowo.

Mimo że powłoki PTFE są dosyć wytrzymałe, to jednak nie są odporne na zarysowania – zarysowana powłoka traci swoje właściwości i należy wymienić patelnię. Trzeba uważać zarówno podczas czyszczenia, jak i smażenia. Wymagane jest stosowanie odpowiednich akcesoriów, najlepiej silikonowych lub nylonowych. Patelni też nie można przegrzewać.

Zwykła powłoka nieprzywierająca znana jest od dawna, np. pod nazwą handlową Teflon, ale na rynku dostępne są też inne zaawansowane powłoki nieprzywierające, których warstwy wzbogacone są minerałami (np. powłoki marki Ilag, jak Ilag Non-Stick Ultimate) lub cząsteczkami tytanu.

Na rynku dostępne są też patelnie z powłokami nieprzywierającymi, których częścią jest wskaźnik informujący – poprzez zmianę koloru – o rozgrzaniu patelni do temperatury idealnej do rozpoczęcia smażenia (180/190°C).

Powłoka mineralna

Powłoki mineralne są wzmocnione twardymi minerałami, drobinkami granitu, dlatego też często są określane jako granitowe – zawierają 20–30% składników naturalnych. Ciepło jest na nich rozprowadzane równomiernie i zapewniają perfekcyjne rezultaty bez przywierania – umożliwiają przygotowywanie potraw z minimalną ilością tłuszczu. Są też całkowicie bezpieczne dla zdrowia, neutralne dla smaku jedzenia i dosyć lekkie.

Patelnie z powłoką mineralną cechują się odpornością na zarysowania, uszkodzenia i intensywne użytkowanie. To produkty uniwersalne – nadają się do wszystkich rodzajów kuchenek, niektórych można używać także w piekarniku. Ponadto są łatwe do utrzymania w czystości (nie można ich jednak myć w zmywarce) i świetnie się prezentują – wyglądem imitują bowiem kamień.

Powłoka tytanowa

Patelnie z powłokami wzmocnionymi cząsteczkami tytanu są jeszcze bardziej wytrzymałe i trwałe. Powłoki tytanowe są także całkowicie bezpieczne – nie zawierają żadnych szkodliwych substancji i w żaden sposób nie wpływają na smak potraw. Patelni z taką powłoką można używać często i intensywnie – są bardzo odporne na ścieranie i uszkodzenia mechaniczne (zadrapania, zarysowania – możliwe jest stosowanie nawet metalowych akcesoriów).

Ma to też odbicie w ich wyższej cenie, ale właściwie użytkowane posłużą przez lata (najbardziej odporne według deklaracji producenta nawet osiem lat). Patelnie z powłoką tytanową doskonale rozprowadzają ciepło i umożliwiają smażenie z minimalną ilością tłuszczu. Można ich używać na różnego rodzaju kuchenkach – gazowej, elektrycznej, ceramicznej i indukcyjnej, a także umyć w zmywarce!

Powłoka ceramiczna

Na rynku dostępne są też patelnie z powłokami ceramicznymi – są nieprzywierające, nie zawierają żadnych szkodliwych substancji, nie wchodzą w reakcje z jedzeniem, nagrzewają się równomiernie i długo trzymają ciepło, wymagają jednak stosowania większej ilości tłuszczu niż opisane wyżej. Wraz z czasem i użytkowaniem tracą też właściwości nieprzywierające. Są łatwe w czyszczeniu, ale nie można ich myć w zmywarce. Nie są też całkowicie odporne na zarysowania i wymagają stosowania akcesoriów drewnianych bądź silikonowych.

Powłoka emaliowana

Nadal znaleźć można też znane od lat tradycyjne patelnie emaliowane. To powłoka pochodzenia naturalnego, a więc całkowicie bezpieczna. Nie ma jednak żadnych właściwości nieprzywierających, trzeba więc na niej stosować więcej tłuszczu. Nie jest też odporna na zarysowania, a więc wymaga używania akcesoriów drewnianych lub silikonowych. Po zarysowaniu lub innym uszkodzeniu powłoka nie jest szczelna i patelnię trzeba wymienić.

Patelnie bezpowłokowe

Nie wszystkie patelnie wykończone są jakąś powłoką. Niektóre są patelniami bezpowłokowymi, co znaczy, że materiał, z którego wykonano korpus patelni, jest także tym, na którym smażymy. Najczęściej patelnie wykonywane są z aluminium i stali. Te pierwsze, ze względu na możliwość przenikania aluminium do jedzenia, a tym samym do organizmu, są zazwyczaj pokrywane powłokami, które oprócz tego, że ułatwiają korzystanie z patelni, to także oddzielają materiał korpusu od jedzenia i nie ma on żadnego wpływu na potrawy. Powłoka bowiem zabezpiecza także przed uwalnianiem szkodliwych substancji i metalicznym posmakiem. My zaś możemy w pełni i bezpiecznie wykorzystać właściwości aluminium – a to materiał doskonale przewodzący ciepło, patelnie z niego wykonane są zaś lekkie i przez to wygodne w użyciu, trwałe i odporne na uszkodzenia.

Patelnie stalowe

Stal nierdzewna zaś jest całkowicie bezpiecznym materiałem, żadne produkty nie wchodzą z nią w reakcje, nawet kwaskowate, więc jedzenie nie nabiera metalicznego posmaku. Patelnie stalowe są bardzo wytrzymałe i odporne na zarysowania i można używać na nich nawet metalowych akcesoriów. Jakie jeszcze zalety ma patelnia stalowa bezpowłokowa? Umyjesz ją w zmywarce i użyjesz jej na wszystkich rodzajach kuchenek, także indukcyjnych. Do tego długo oddaje ciepło.

Patelnie stalowe bez żadnej powłoki wymagają jednak odpowiednich umiejętności. To produkty przeznaczone przede wszystkim dla profesjonalistów. Są dość ciężkie, nie mają właściwości nieprzywierających, wolno się nagrzewają i trudno w nich regulować temperaturę, co może skutkować przywarciem lub przypaleniem potrawy. Patelnia stalowa wymaga też dobrego rozgrzania, które trudno kontrolować, i używania dużej ilości tłuszczu. Dlatego lepiej zdecydować się na patelnię stalową z powłoką nieprzywierającą.

Patelnie żeliwne

Na rynku dostępne są też patelnie żeliwne. Bezpieczne, wykonane z materiałów naturalnych, odporne na uszkodzenia i zarysowania, długowieczne, równomiernie się nagrzewają. Często rączka patelni też jest odlana z żeliwa, co sprawia, że można jej użyć w piekarniku.

Są też modele przystosowane do płyt indukcyjnych. To jednak bardzo ciężkie patelnie, wymagają odpowiedniego konserwowania i czyszczenia bez użycia wody (rdzewieją). Nie mają też właściwości nieprzywierających, co wymaga stosowania sporej ilości tłuszczu (dostępne są patelnie żeliwne z powłoką ceramiczną). Dobrej jakości patelnia żeliwna ma też wysoką cenę.

Patelnie szklane

Jeśli chodzi o patelnie bezpowłokowe, to możemy też kupić patelnię szklaną. Nie jest to jednak zbyt funkcjonalny produkt, to bardziej brytfanna niż patelnia. Można jej używać w zasadzie tylko na kuchenkach gazowych, nie nadaje się na indukcję, ale za to nadaje się do piekarnika i mikrofali. Nie ma jednak żadnych właściwości nieprzywierających, zatem do smażenia potrzeba sporo tłuszczu. Jest też ciężka i energochłonna. Zaletą jest materiał – szkło bowiem jest całkowicie obojętne dla naszego organizmu, więc pod tym względem jest to produkt bardzo bezpieczny. Jednak mimo że szkło jest hartowane, to nadal można je wyszczerbić i zbić. Patelnię szklaną można umyć w zmywarce.

Powłoki patelni – użytkowanie

O powłokę patelni należy dbać zgodnie z zaleceniami producenta. Zarysowania, uszkodzenia powłoki sprawiają, że traci ona swoje właściwości i higieniczność – to oznacza, że musimy wymienić patelnię. Tutaj warto dodać, że są producenci, których wyroby nadają się do recyklingu – wtedy możemy zdecydować, czy wyrzucimy patelnię do odpowiedniego pojemnika, czy oddamy ją do punktu skupu.

Żeby jak najdłużej cieszyć się patelnią, musimy używać akcesoriów, które są bezpieczne dla konkretnej powłoki, nie można także patelni przegrzewać.

Zawsze myjemy całkowicie wystudzoną patelnię. Polewanie gorącej patelni zimną wodą doprowadza do szoku termicznego, w konsekwencji którego powłoka traci swoje właściwości i ulega zniszczeniu (może się rozwarstwić i odspoić od korpusu). W zmywarce myj patelnię tylko wtedy, kiedy jest to wyraźnie dopuszczone przez producenta.

Jeśli twoja patelnia będzie pokryta powłoką także z zewnątrz, łatwiej ci będzie utrzymać ją w czystości –zabrudzenia nie będą się zapiekały i bez problemu je usuniesz.

I jeszcze jedno – nie ma takiej kategorii jak patelnie beztłuszczowe – są patelnie, które wymagają jedynie minimalnej ilości tłuszczu – to cecha najlepszych powłok. Zawsze jednak wskazane jest jego użycie. Nie zapominajmy też o tym, że to tłuszcz jest nośnikiem smaku.

Podsumowanie – jaka powłoka najlepsza

Przede wszystkim wszystkie wymienione powłoki są bezpieczne – szczególnie te pochodzące od sprawdzonych producentów. Wiele kontrowersji narosło zwłaszcza wokół powłok nieprzywierających z PTFE. One także są bezpieczne. Uszkodzone powłoki tracą swoje właściwości i nie są już higieniczne, i to dlatego należy wymienić patelnię na nową.

Jaka powłoka będzie najlepsza? Do domowego użytku warto wybrać patelnię, po pierwsze, z powłoką, a po drugie – z powłoką nieprzywierającą. Powinna ona być maksymalnie odporna na zadrapania i inne uszkodzenia mechaniczne. Nie powinna też sprawiać problemów w utrzymaniu w czystości – wtedy użytkowanie patelni będzie najłatwiejsze.

Artykuł we współpracy z markami Gerlach, Ballarini, Zwieger