Jaka wkładka do gramofonu? Wkładka MM czy MC? A może ceramiczna?

Co to jest wkładka do gramofonu?

Spójrz na zdjęcie – oto wkładka gramofonowa (Moving Magnet). Nazywamy ją też kartridżem albo (historycznie) adapterem. To we wkładce dokonuje się magia – jest przetwornikiem elektromechanicznym i wytwarza sygnał, za pomocą którego przenoszony jest dźwięk. Wkładkę wieńczy twarda igła, podskakująca w rowkach płyty – w górę i dół, w lewo i prawo (kanały lewy i prawy zapisane są na osobno na dwóch krawędziach rowka). Jej ruchy zostają we wkładce przetworzone w energię elektryczną, a ta na końcu toru – w fale akustyczne. W jaki sposób ruch igły zamienia się w impulsy? To zależy od wkładki – współcześnie stosowane są trzy rodzaje – MM, MC i ceramiczne. To, jaka wkładka gramofonowa znajdzie się w twoim sprzęcie, w największym stopniu wpłynie na to, jak on zagra.

Jaka wkładka gramofonowa na początek?

Zdecydowanie najpopularniejsze są gramofony z wkładką MM (Moving Magnet) – elektromagnetyczne. Odpowiedź na pytanie, jaka wkładka do gramofonu będzie najlepsza na początek, może być tylko jedna. Wkładka Moving Magnet! Na tym etapie poważnych decyzji wstępnych pamiętaj, że jeśli przymierzasz się nie tylko do sztuki odsłuchu, ale i didżejskiej – chciałbyś skreczować – koniecznie wybierz gramofon z napędem bezpośrednim. W innym wypadku dobry będzie też paskowy. Więcej na ten temat w naszym artykule: Jaki gramofon kupić?

Czym jest wkładka Moving Magnet?

We wkładce Moving Magnet cewki (dwie do czterech) zamontowane są nieruchomo, a w ich polu porusza się przymocowany do igły magnes. Jego wibracje wytwarzają energię elektryczną. To tylko kilka miliwoltów – do wzmocnienia sygnału konieczne jest użycie przedwzmacniacza. Większość modeli w naszym sklepie to gramofony z przedwzmacniaczem wbudowanym, do innych będziesz potrzebował amplitunera lub komun aktywnych z przedwzmacniaczem. Dobra wiadomość: do wkładki MC potrzeba „jeszcze mocniejszego” przedwzmacniacza, tu wystarczy zwykły.

Tanie wkładki Moving Magnet kupisz już za ok. 100 zł. Bardzo popularne są wkładki Audio-Technica za kilkaset złotych, a najdroższe modele kosztują tyle, ile sprzęt audiofilski może kosztować. Czyli majątek. Nie jest bowiem prawdą, że wkładka Moving Magnet jest z urzędu gorsza od wkładki Moving Coil, na jakość tego elementu wpływa cały szereg komponentów i jakości ich połączenia, bardzo ważne są też igły – to temat na osobny artykuł... Warto jeszcze zaznaczyć, że istnieją też bardziej zaawansowane wkładki z dwoma magnesami – produkuje je m.in. właśnie Audio-Technica. Istnieją również podobnie do MM skonstruowane żelazne wkładki MI (Moving Iron) czy np. wkładki z permalojem, czyli stopem niklu z żelazem (MP – Moving Permalloy). 

Zalety wkładki MM

Gorąco zachęcamy do zakupu gramofonu z wkładką Moving Magnet, w tym wypadku ciężko wskazać jednoznacznie jakieś wady. Widzimy za to dużo zalet!

Czym jest wkładka Moving Coil – zalety i wady wkładki MC

Wkładki Moving Coil – magnetoelektryczne – są lżejsze i jako takie potrafią oddać więcej dźwięku, swobodniej i dokładniej sunąc po płycie. W ich środku to cewka porusza się w polu magnesów – ma mniej zwojów niż cewki w MM, stąd i mniejsza waga. Przeznaczone do urządzeń audiofilskich, wytwarzają najmniejszą moc wyjściową, kilka dziesiątych miliwolta, i wymagają  specjalnego przedwzmacniacza. Zwykły przedwzmacniacz może być ew. użyty w przypadku nieco mocniejszych wkładek MCHO (High Output), wytwarzających do 2 mV. Te „wysokosygnałowe” są jednak również nieco cięższe, czyli nieco słabsze jakościowo. Wkładki MC kosztują powyżej tysiąca złotych – nie pytaj o górną granicę…

Plusy wkładki Moving Coil:
 

Minusy wkładki Moving Coil:
 

Mocowanie wkładki MM i MC

Uwaga, ani wkładek Moving Magnet, ani wkładek Moving Coil nie wybiera się „dowolnie”, muszą pasować do ramienia z jednej strony, a z drugiej – konieczny jest wybór odpowiedniej igły. Poza standardowym dziś mocowaniem 1/2 cala na dwie śrubki wszystkie inne parametry fizyczne wkładki Moving Magnet i wkładki Moving Coil, od wymiarów po wagę, zależą od producenta i modelu. Jeśli gramofon wyposażony jest w system regulacji siły nacisku i antyskatingu, masz szerokie możliwości – oczywiście jeśli będziesz umiał wszystko poprawnie zamontować i skalibrować. W modelach bez takich ustawień wybór nowej wkładki (a nawet nowej igły w przypadku wkładki Moving Magnet) powinien zostać uprzednio jeszcze dokładniej sprawdzony, przemyślany.

Tania wkładka ceramiczna

Jeśli zastanawiasz się, jaką wkładkę do gramofonu wybrać, pamiętaj o trzeciej drodze. Rzadko się ten temat opisuje szerzej... Najtańsze urządzenia, np. gramofony Lenco („poniżej” modelu L-30), gramofony ION Audio czy gramofony Victrola mają charakterystyczną wkładkę. Bez śrub u góry („wklikiwana”), czarny plastik, wąską, skośnie ciętą, z pomarańczowym wykończeniem części spodniej. To wkładka ceramiczna, w której na skutek ruchu igły odkształcają się płytki ceramiczne – w ten sposób wytwarzana jest energia. Zjawisko piezoelektroniczne – technologia królowała w połowie ubiegłego wieku, tak zasilane są zegarki kwarcowe. Przetwornik piezo nie wymaga przedwzmacniacza – mocny impuls to mocny plus! Dźwięk wyprowadzasz wyjściem liniowym (brak Phono) albo korzystasz z wbudowanego głośniczka, to moc odtwarzacza CD! Ale precyzja odczytu dźwięku jest wielokrotnie mniejsza niż w gramofonach z wkładką MM czy wkładką MC. I jest to bardzo słyszalna różnica, bo igła nie jest w stanie oddać dużej części pasma.

Plusy wkładki ceramicznej:
 

·         Cena. Bardzo tania!
·         Nie wymaga przedwzmacniacza – wysoka moc wyjściowa.

Minusy wkładki ceramicznej:

·         Słaba precyzja ruchu, a więc odczytu, zwłaszcza częstotliwości wysokich. Ubogi, płaski dźwięk.
·         Dość ciężka i nieopłacalna wymiany igły. Najlepiej podmienić uszkodzoną wkładkę na ten sam model.
·         Brak subtelności – może podskakiwać albo spowodować uszkodzenie płyty.
·         Brak możliwości kalibracji ramienia i igły w takich urządzaniach.

Wkładka MM czy MC – na co zwrócić uwagę?

Wkładkę ceramiczną wybierasz wtedy, gdy decydujesz się na gramofon do zabawy, za to z głośniczkami i opcją podpięcia do kolumienek komputera, z Bluetoothem i USB – możliwością natychmiastowego zgrania płyty do formatu MP3. 

Jeśli masz dylemat, jaką wkładkę gramofonową wybrać, bo zależy ci na dobrym dźwięku w dobrej cenie, dotyczy on wkładek Moving Magnet czy Moving Coil. Z pomocą przychodzą audiofilskie specyfikacje, które podawane są przy poszczególnych modelach.

Na koniec warto wyjaśnić niektóre pojęcia i zestawić parę liczb:

Jaka wkładkę do gramofonu wybrać – podsumowanie i specyfikacje

Kiedy decydujesz, jaką wkładkę do gramofonu wybrać, przyjrzyj się dobrze informacjom dotyczącym szlifu zastosowanej igły, kątowi śledzenia, charakterystyce wykonania wspornika i możliwościom wymiany. Przy opisach wkładek często pojawiają się też inne dane elektryczno-akustyczne, typu induktancja, czułość, pojemność obciążenia (pF)…