Metroidvania – co to za podgatunek gier?

Jak to się wszystko zaczęło? Historia gier metroidvania

Metroidvania jest kolejnym podgatunkiem gier (obok roguelike i soulslike), którego nazwa wywodzi się od konkretnej produkcji. W tym przypadku mamy połączenie dwóch serii: Metroid i Castlevania. Dlaczego właśnie one?

W przypadku Metroid pod uwagę przede wszystkim brana jest trzecia część serii – Super Metroid z 1994 r. To właśnie w niej najlepiej rozwinięto pomysły z poprzednich odsłon. Choć pierwsza i druga część zostały wysoko ocenione przez graczy, to miały wiele wad. Głównymi problemami były średnio czytelna oprawa graficzna oraz łatwość zgubienia się. Zatem w Super Metroid otrzymaliśmy nie tylko mapę, ale wiele innych rozwiązań, które zmieniły branżę na zawsze.

Pikselowa grafika Super Metroid była bardzo klimatyczna i pozwalała bardziej się wczuć w świat gry. Ale to właśnie mechaniki sprawiły, że gra była tak bardzo immersyjna. W trakcie eksploracji protagonistka otrzymywała nowe umiejętności, które zmieniały jej relację z otoczeniem. Wracaliśmy do tych samych miejsc w zupełnie różnych momentach gry – silniejsi i z nową wiedzą.

 

Seria Metroid miała o wiele większy wpływ na gatunek metroidvanii niż Castlevania, ale o niej również należy wspomnieć. W tym przypadku mówimy konkretnie o części Castlevania: Symphony of the Night z 1997 r. Twórcy inspirowali się ówczesnymi grami The Legend of Zelda (głównie A Link to the Past), ale widać tu również wiele podobieństw do Super Metroid. Głównie w kontekście filozofii gry: Symphony of the Night mocno się skupia na ewolucji protagonisty i reinterpretacji otoczenia. W grze eksplorujemy ogromny zamek, w którym wiele dróg jest niedostępnych, dopóki nie zdobędziemy konkretnych przedmiotów/umiejętności.

Kryteria metroidvanii

W odróżnieniu od roguelike’ów nie było oficjalnej próby spisania kryteriów dla tego podgatunku. Mimo to współczesne gry metroidvania są o wiele wierniejsze prekursorom niż rogaliki, dlatego łatwiej jest wyodrębnić ramy gatunkowe. Najogólniejsza definicja metroidvanii wygląda tak: jest to podgatunek gier akcji, najczęściej 2D, które się cechują nielinearną eksploracją, mocno zależną od progresu w grze. Przyjrzyjmy się bardziej tym dwóm elementom.

Eksploracja. Eksploracja jest trzonem każdej metroidvanii. Na początku gry jesteśmy wrzucani do nieznanego nam świata i nikt nam nie mówi, dokąd mamy podążać. To właśnie głównie przez eksplorację (a nie przerywniki filmowe czy dialogi) poznajemy historię nowego miejsca. 

Dobra metroidvania balansuje pomiędzy uczuciem zagubienia a satysfakcją. Ciągle odkrywamy nowe miejsca, przejścia i skróty. Mimo że eksploracja jej nielinearna, to nie mamy w tym swobody absolutnej. Zadaniem twórców jest stworzenie takiej mapy, która zachęca do poznawania świata, ale jednocześnie chroni nas przed zbyt dużą dawką informacji naraz. Dlatego część dróg jest zablokowana, a na mapie zazwyczaj możemy sprawdzić, co już zwiedziliśmy.

Backtracking odbierany jest jako negatywne zjawisko, ale w grach metroidvania stanowi trzon rozgrywki. Powrót do poprzednio odkrytych lokacji jest kluczowy po zdobyciu nowych umiejętności lub wiedzy. Żartobliwe wyrażenie „cofnąć się do przodu” ma tutaj sens, ponieważ wyłącznie cofając się, możemy zrobić progres w grze.

Progres. W metroidvaniach grę rozpoczynamy w najsłabszej kondycji. Nasze umiejętności są nam zabrane lub nigdy ich nie mieliśmy. I powoli, podczas eksploracji, uczymy się nowych rzeczy. Stajemy się ekspertami w świecie, którego wcześniej nie znaliśmy. Ale najpierw musimy zdobyć konkretną broń, umiejętności lub wiedzę.

Warto podkreślić ten drugi element, ponieważ wielu niesłusznie kojarzy progres w grach metroidvania wyłącznie z rozwojem umiejętności. Jak zostało już wspomniane, filozofią Super Metroid i Symphony of the Night było zdobywanie nowych perspektyw podczas rozgrywki. W Super Metroid umiejętność odbijania się od ścian mamy od początku gry, ale… po prostu nie wiemy, że ona istnieje.

Co tworzy dobrą metroidvanię?

Wielu dziennikarzy uważa, że ostatnia dekada jest renesansem podgatunku metroidvania. Podobnie jak w przypadku roguelike’ów głównymi „winowajcami” są tutaj studia niezależne. Głównie dlatego, że metroidvania z racji swej struktury bardzo dobrze się łączy z grafiką 2D (wymagającą generalnie mniejszego nakładu pracy niż trójwymiarowe światy). Poza tym metroidvania to bardzo wdzięczny podgatunek, który można zaadaptować na ogrom sposobów.

Jest to również odpowiedź na sytuację rynku AAA. Otwarte światy w produkcjach z dużym budżetem są bardzo imponujące. Ale po kilkunastu godzinach grania te ogromne przestrzenie tracą swoją pierwotną moc i stają się… nudne. System eksploracji w metroidvaniach podtrzymuje to uczucie nowości cały czas. Gra ciągle się z nami droczy, nie dając zobaczyć wszystkiego. Rozgrywka jest napędzana ciekawością gracza, który chce wiedzieć, co się ukrywa za tamtym klifem, trudnym bossem, zablokowanymi drzwiami…

Dobrą metroidvanię od średniej odróżnia możliwość zaskoczenia gracza. Na rynku istnieje multum gier, w których od razu wiemy, jakiej umiejętności będziemy potrzebowali, by przejść dalej. Szczelina, przez którą nie da się na razie przecisnąć? Kucanie. Zbyt wysoki klif? Pewnie otrzymamy podwójny skok. Nie ma w tym zaskoczenia i zmiany perspektywy. Nie uczymy się niczego nowego. Tymczasem w dobrej metroidvanii umiejętności mają wiele zastosowań, często nieoczywistych. Właśnie te cechy sprawiają, że gracze tak chętnie kupują te gry i spędzają w nich długie godziny.

Najlepsze gry metroidvania

Myśląc o współczesnych metroidvaniach, na myśl od razu przychodzą dwa tytuły: Hollow Knight i Ori. Obie produkcje mocno się przyczyniły do popularyzacji podgatunku. Pierwsza i druga część Ori (Blind Forest i Will of the Wisps) to platformowe gry fantasy ze świetną oprawą audiowizualną. Tymczasem Hollow Knight to bardzo klimatyczna i wymagająca produkcja soulslike, skupiająca się na walkach z bossami. Druga część – Silksong – jest jedną z najbardziej wyczekiwanych kontynuacji w świecie gamingu.

Obie gry są typowymi przedstawicielami gatunku, ale elementy metroidvanii można spotkać w nieoczekiwanych miejscach. Outer Wilds (Gra Roku 2019 r. ) bazuje na wiedzy gracza, a nie na jego umiejętnościach. Nowe miejsca eksplorujemy poprzez zdobywanie informacji o sekretach świata. Jest to przykład metroidvanii 3D, w której nasza relacja z otoczeniem istotnie się zmienia z każdą rozgrywką.

Ciekawym przypadkiem jest również Dead Cells, które łączy w sumie elementy podgatunków uważanych za przeciwstawne – metroidvanii i roguelike’ów. Jest to potwierdzenie tego, że ramy gatunkowe są bardzo płynne.

W kontekście najlepszych metroidvanii na wspomnienie zasługują również:

• Metroid Dread;
• Supraland;
• Bloodstained: Ritual of the Night;
• Axiom Verge;
• i Blasphemous.