Rodzaje kaw z ekspresu – przewodnik po typach kaw

Kawa w domu – w czym parzyć

Na rynku znajdziesz różne urządzenia do parzenia kawy – od najprostszych, znanych od lat kawiarek po zaawansowane technologicznie niemalże profesjonalne ekspresy ciśnieniowe – kolbowe i w pełni automatyczne. A mamy przecież także ekspresy przelewowe czy tak zwane alternatywne metody parzenia, wśród których są zarówno przelewowe, jak chemex czy dripper V60, jak i ciśnieniowe, jak aeropress czy french press. Nie należy także zapominać o ekspresach kapsułkowych czy maceracji kawy na zimno, czyli coraz popularniejszym cold brew.

Jak widzisz, sprzętowych możliwości jest sporo, a każda metoda parzenia kawy daje inny efekt i inne doznania smakowe. Jeśli jednak chcesz zaparzyć prawdziwe espresso i bez problemu przygotować na jego bazie kawę mleczną, na horyzoncie pozostają tylko ekspresy ciśnieniowe – czyli modele kolbowe i automatyczne – bo tylko one zapewnią odpowiednie ciśnienie. W ekspresie przelewowym zaparzysz po prostu kawę czarną, także w sporej ilości, która jest ograniczona tylko pojemnością dzbanka. Podobnie metodami alternatywnymi, które dodatkowo wymagają precyzji i wprawy, by zachować powtarzalny efekt. Kawiarka zaś to proste urządzenie, w którym przygotujesz tak zwaną włoską kawę zbliżoną do espresso.

W tekście skupimy się jednak na tym, co możesz zrobić w ekspresie ciśnieniowym. Kolbowe, czyli półautomatyczne, są szczególnie dobre dla wielbicieli espresso i kawy czarnej, bo zazwyczaj zaparzysz w nich tylko te napoje, choć są też modele z dyszą spieniającą mleko czy nawet z systemem mlecznym, ale wybór kaw białych jest w nich mocno ograniczony. Modele kolbowe wymagają pewnego doświadczenia i umiejętności, na przykład w spienianiu mleka i dobieraniu proporcji napojów.

Ekspresy automatyczne natomiast, zwłaszcza te z wbudowanym młynkiem i systemem mlecznym, oferują różne opcje i nie wymagają żadnej wprawy, bo wystarczy wcisnąć przycisk i reszta dzieje się sama, zapewniają też powtarzalny smak – w łatwy sposób wybierzesz model, w którym na co dzień przygotujesz te kawy, które lubisz najbardziej. W dalszej części tekstu opiszemy rodzaje kaw z ekspresu ciśnieniowego, zarówno te najbardziej popularne, jak i te, które są spotykane rzadziej.

Jeszcze tylko jedna uwaga – nawet najlepszy ekspres ciśnieniowy nie zaparzy smacznej kawy z kiepskich ziaren. Jeśli więc lubisz kawę i chcesz się cieszyć głębokim, wyraźnym aromatem, wybierz ziarna wysokiej jakości i miel je bezpośrednio przed parzeniem. Najlepszym rozwiązaniem jest więc ekspres z wbudowanym młynkiem, nie musisz wtedy dokupować oddzielnego urządzenia. Dobry ekspres automatyczny wydobędzie z ziaren wszystko co najlepsze. Ponieważ czas ekstrakcji w ekspresie ciśnieniowym jest dość krótki, najlepiej sprawdzą się do niego ziarna średnio i mocno palone, ale tutaj oczywiście najważniejsze są osobiste preferencje – warto próbować różnych możliwości, by znaleźć to, co smakuje najlepiej.

Rodzaje kaw w ekspresie – najpopularniejsze kawy czarne

Dobrej jakości kawa ziarnista i czysta woda w różnych proporcjach – to wszystko, czego potrzebujesz, by zaparzyć w ekspresie ciśnieniowym najpopularniejsze kawy czarne.

1. Espresso – to oczywiście absolutna podstawa. Esencja kawy i główny składnik każdego innego napoju kawowego. Parametry klasycznego włoskiego espresso są ustalone przez Narodowy Włoski Instytut Espresso. Powstaje ono z 7 g drobno zmielonej kawy (± 0,5 g), jest parzone w temperaturze od 86°C do 90°C pod ciśnieniem najlepiej 9 barów – dopuszczalne jest odchylenie ± 1 bar. Czas parzenia wynosi około 25 sekund (± 5 s), a w efekcie otrzymujemy 25 ml (± 2,5 ml) aksamitnego espresso, które powinno mieć wyraźną cremę, czyli gęstą piankę w kolorze orzechowym, która powstaje naturalnie podczas parzenia. Crema jest istotna i świadczy zarówno o odpowiednim ciśnieniu, jak i wysokiej jakości wykorzystanych ziaren.

Pamiętaj, że to absolutna klasyka, ale niejedyny przepis na espresso. Nie zmienia to jednak tego, że dzięki ekspresowi ciśnieniowemu z wbudowanym młynkiem bez wysiłku przygotujesz aksamitne, aromatyczne espresso – wystarczy, że do odpowiedniego zbiornika wlejesz świeżą, czystą wodę, a do pojemnika na kawę wsypiesz dobrej jakości ziarna. I już, jedno kliknięcie i kawa gotowa. Jeśli twój ekspres nie ma młynka, dokup porządny młynek do kawy – żarnowy, a nie ostrzowy – bo tylko w takim odpowiednio przygotujesz ziarna do parzenia.

2. Espresso doppio – czyli podwójne espresso, a co za tym idzie podwójna dawna intensywnego, skoncentrowanego smaku i mocniejsze kofeinowe uderzenie. Co do zasady doppio to około 60 ml naparu przygotowanego z 14–18 g zmielonych ziaren.

3. Ristretto – to tak zwane skrócone espresso, co oznacza, że z tej samej ilości zmielonej kawy otrzymujemy 15–20 ml napoju. To w zasadzie jeden łyk aromatycznego naparu. Czas ekstrakcji jest krótszy, a napar jest bardzie skoncentrowany, dzięki temu profil smakowy jest bardziej złożony. Ma też mniejszą zawartość kofeiny niż espresso i mniejszą gorycz, a naturalna słodycz jest lepiej wyczuwalna.

4. Lungo – czyli tak zwane wydłużone espresso, o pojemności 60–80 ml, jest też parzone przez dłuższy czas niż espresso, z takiej samej ilości kawy mielonej, a to sprawia, że goryczka jest lepiej wyczuwalna, napar ma wyższą zawartość kofeiny i jest mniej aromatyczny, bo jest w nim więcej wody.

5. Americano – to espresso z gorącą wodą, w zmiennych proporcjach, zazwyczaj 1:1 lub 1:2, co oznacza, że do jednego espresso dolewamy taką samą lub podwojoną ilość wody. Najpierw do kubka czy szklanki trafia woda, do której dolewana jest kawa. Tak powstaje czarna kawa o większej pojemności, mocne espresso jest więc rozcieńczone, smak jest mniej wyrazisty.

6. Kawa czarna – często w ekspresach automatycznych znajdziesz też po prostu kawę czarną, czasami określaną jako long coffee. To połączenie espresso i wody w zmiennych proporcjach, które można zazwyczaj modyfikować i dopasować do swoich preferencji. 

Ekspres do kawy – rodzaje kaw białych

Kawa biała to określenie na napój kawowy przygotowany z użyciem mleka – tradycyjnie to mleko krowie, ale taki napój możesz przygotować także z tak zwanego mleka roślinnego, czyli napoju sojowego, migdałowego czy owsianego bądź innego ulubionego, który najlepiej pasuje ci do kawy. Nowoczesne dobre ekspresy ciśnieniowe z systemami mlecznymi radzą sobie bardzo dobrze zarówno ze spienianiem mleka krowiego, jak i roślinnego.

Jakie są najczęściej spotykane w ekspresach typy kaw mlecznych? Poniżej krótki przegląd najpopularniejszych napojów.

1. Cappuccino – tak jak przy kawach czarnych i tu zaczynamy od absolutnego klasyka. Cappuccino składa się z aromatycznego espresso, mleka i puszystej mlecznej pianki – w równych proporcjach, czyli jedna trzecia całej objętości napoju to espresso, jedna trzecia to mleko, a jedną trzecią stanowi pianka. Spienione mleko (używa się około 100 ml mleka, które po spienieniu powinno osiągnąć objętość 125 ml) wlewa się do zaparzonego wcześniej espresso, a na wierzch wylewa się gęstą, aksamitną pianę. Tradycyjnie do cappuccino nie używa się cukru, słodycz tłustego mleka jest wystarczająca, nie miesza się także pianki z kawą.

Zazwyczaj cappuccino podaje się w filiżankach o pojemności 150–160 ml. To bardzo popularny rodzaj kawy z ekspresu, znajdziesz go w zasadzie w każdym ekspresie automatycznym, a w modelach z systemem mlecznym przygotujesz go po naciśnięciu jednego przycisku. Jeśli twój ekspres ma dyszę spieniającą, mleko musisz przygotować w oddzielnym dzbanku i przelać je do filiżanki z zaparzoną kawą. A jeśli twój ekspres nie umożliwia przygotowania mleka, zawsze możesz dokupić spieniacz do mleka, w którym odpowiednio je napowietrzysz.

2. Latte macchiato – to kolejna często wybierana kawa, zazwyczaj podawana w wysokich szklankach, żeby widoczny był ciekawy trójwarstwowy efekt wizualny. Do latte macchiato używa się więcej mleka (nawet 200 ml), więc jest i większa, i delikatniejsza niż cappuccino. Podgrzane mleko trzeba spienić i delikatnie wlać do niego zaparzone espresso, a po mniej więcej 30 sekundach warstwy powinny być wyraźnie widoczne: mleczna, kawowa i ostatnia z pianki.

3. Caffe latte – czyli w dosłownym tłumaczeniu kawa z mlekiem. Jest przygotowywana na bazie espresso, do którego wlewa się podgrzane mleko – powinno go być dwa razy więcej niż kawy. To delikatny napój kawowy z dużą ilością mleka, pianki jest tutaj mało. To i kolejność dodawania składników różni ją od latte macchiato. Cafe latte zazwyczaj podawana jest w wysokiej szklance, także z dodatkami, np. syropami, waniliowym czy orzechowym.

4. Flat white – dosłownie „biała płaska”, czyli espresso z mlekiem, przygotowywana zazwyczaj na podwójnym espresso, do którego wlewane jest lekko napowietrzone mleko. Jeśli lubisz dodatek mleka, ale nie chcesz, żeby zdominowało ono smak kawy, to może być dobry wybór. Ten napój jest mocniejszy i smak kawy jest bardziej wyrazisty, intensywniejszy.

5. Macchiato – to aromatyczne espresso z odrobiną spienionego mleka, 1–2 łyżeczki, by delikatnie złagodzić smak mocnej, czarnej kawy.

Tabela: Standardowe parametry różnych rodzajów kawy z ekspresu 

Warto dodać, że różne rodzaje kawy z ekspresu są fabrycznie zaprogramowane i mają ustalone parametry, czyli to, z jakiej ilości zmielonych ziaren i wody kawa jest zaparzona i jakie są proporcje składników w kawach mlecznych czy tych z dodatkiem gorącej wody. Co ważne, w bardzo wielu modelach masz wpływ na te ustawienia i możesz je dostosować do swoich preferencji. Personalizacja napojów to cenna funkcja ekspresów automatycznych. Zawsze jednak podstawą smacznego napoju są dobrej jakości ziarna zmielone tuż przed zaparzeniem. W naszym rankingu kaw ziarnistych znajdziesz te najchętniej kupowane w naszym sklepie.

Inne typy kaw – co jeszcze przygotujesz

W ekspresach, które mają bardziej rozbudowane zestawy kaw, znajdziesz także inne pozycje. Dla przykładu:

• cortado – czyli espresso z niewielką ilością gorącego mleka;
• galão – to taka portugalska caffe latte, ale ma większą ilość mleka, bo jest przygotowywana w proporcji jedna czwarta kawy, trzy czwarte mleka;
• mokka – wiedeńska wersja espresso, mocna kawa z cremą na górze;
• melange – kolejny wiedeński klasyk, czyli mocna czarna kawa podobna do włoskiego espresso, z odrobiną wody, ciepłego mleka i pianki;
• Verlängerter – wiedeńskie americano – mocna kawa z gorącą wodą;
• cold brew – szybka wersja kawy macerowanej na zimno;
• nitro – kawa macerowana na zimno i napowietrzona.

Nie można też zapominać, że na bazie napojów przygotowanych w ekspresie możesz stworzyć inne kompozycje, z ulubionymi dodatkami. W prosty sposób przygotujesz więc affogato, czyli espresso na lodach waniliowych; orzeźwiający, idealny na upały mazagran, czyli połączenie kawy, cytryny i lodu; albo irish coffee, wzmocnioną whisky, z dodatkiem brązowego cukru i bitej śmietany. Pamiętaj też o czekoladzie i kakao, które świetnie pasują do kawy – wystarczy, że połączysz espresso, mleko i czekoladę i już masz pyszną mochę, a jeśli do dwóch espresso dodasz czekoladę, bitą śmietanę i całość posypiesz kakao, posmakujesz wyjątkowej vienna coffee.

Z ekspresem ciśnieniowym – kolbowym czy automatycznym – przygotujesz więc przeróżne rodzaje kaw. Nie zwlekaj i ciesz się ulubionymi smakami!