Co to jest pamięć RAM i jakie są jej rodzaje?

Co to jest pamięć RAM?

Słyszałeś już coś o niej, ale wciąż się zastanawiasz, co to jest? Pamięć RAM (ang. random access memory) to inaczej pamięć operacyjna. Jest jednym z podzespołów komputera (a także smartfona czy laptopa), szczególnie istotnym w przypadku urządzeń do gier (poruszymy tę kwestię w dalszej części poradnika).

Najprościej rzecz ujmując, pamięć RAM to zasoby operacyjne, dzięki którym komputer działa szybko i płynnie. Jest niezbędna do tego, abyś mógł korzystać z zainstalowanego na urządzeniu oprogramowania, a także wszystkiego, co postanowisz na nim uruchomić (przeglądarek internetowych, edytorów tekstu itd.). Im więcej zadań wykonuje i im bardziej są one złożone, tym więcej pamięci operacyjnej potrzebuje komputer.

Jak fizycznie wygląda pamięć RAM? Tak, jak na powyższym zdjęciu. Kostka tej pamięci czy też moduł (tak potocznie określa się jedną jej sztukę) jest podłużna i płaska. Do większości komputerów możesz włożyć kilka sztuk (do specjalnie do tego przeznaczonych slotów na płycie głównej) – niezależnie, czy w momencie składania komputera, czy też z czasem, aby zwiększyć pamięć RAM urządzenia. Dodanie większej ilości pamięci RAM zwiększy szybkość reakcji systemu i podniesie liczbę wyświetlanych na ekranie klatek na sekundę w porównaniu do systemów z mniejszą ilością pamięci.

Dobrze, wiesz już, co to jest pamięć RAM, przejdźmy więc teraz do szczegółowego omówienia, jak ona działa.

Jak działa pamięć RAM?

Za każdym razem, gdy grasz w grę zapisaną na dysku komputera lub oglądasz film z internetu, wszystkie dane, których procesor potrzebuje do gry lub oglądania filmu, są przechowywane w pamięci RAM. Procesor może się do nich szybko dostać i dzięki temu komputer działa płynnie. Po zakończeniu gry lub oglądania filmu i wyłączeniu komputera procesor nie potrzebuje już tych danych, więc zastępuje je kolejnym zadaniem, które mu zlecisz.

Pamięć operacyjna jest pamięcią tymczasową. Jej zadaniem jest przechowywanie krótkotrwałych danych, których komputer wymaga do prawidłowego działania, czyli uruchomienia programów i wykonania różnych zadań. Odczyt z pamięci RAM i zapis do  niej jest znacznie szybszy niż w przypadku innych rodzajów pamięci masowej, takich jak dysk twardy (HDD), dysk półprzewodnikowy (SSD) lub napęd optyczny. Jednak w przeciwieństwie do dysku twardego czy SSD, które przechowują dane bezterminowo lub do momentu ich usunięcia, pamięć RAM resetuje się przy każdym zamknięciu systemu.

Pamięć operacyjna może spowalniać komputer, jeśli jest jej za mało, aby procesor mógł wykonywać zadania, które przed nim stawiasz. Jeśli procesor chce załadować więcej danych, niż jest w stanie obsłużyć pamięć RAM komputera, musi wrócić na dysk twardy czy do internetu, aby ponownie uzyskać dane (zastąpić stare dane nowymi). To tak, jakby ktoś próbował podnieść więcej zabawek niż jest w stanie unieść – w końcu spędza więcej czasu na ich podnoszeniu niż na zabawie nimi.

Rodzaje pamięci RAM

Od momentu, gdy inżynierowie stworzyli pierwsze egzemplarze pamięci operacyjnej, upłynęło sporo czasu i na rynku pojawiły się różne rodzaje pamięci RAM. Pod koniec lat 90. i na początku XXI wieku głównymi typami pamięci operacyjnej były SRAM (statyczna pamięć RAM), DRAM (dynamiczna pamięć RAM) oraz SDRAM (synchroniczna dynamiczna pamięć RAM).

Obecnie najpopularniejszym typem jest DDR SDRAM, czyli Double Data Rate Synchronous Dynamic Random-Access Memory. Wyrażenie Double Data Rate oznacza dwukrotnie szybsze przesyłanie danych (a co za tym idzie, możliwość jednoczesnego przesyłania wielu plików).

Czwarta generacja technologii DDR, która zastąpiła SDR (Single Data Rate) SDRAM, czyli DDR4, to obecnie standard. Charakteryzuje się szybszym transferem danych, większą pojemnością i niższym napięciem niż poprzednia generacja (DDR3), która jednak wciąż jest obecna w wielu urządzeniach.

Warto podkreślić, że na rynku zadebiutowała już  – pod koniec 2021 roku – piąta generacja tego typu pamięci. DDR5 może osiągnąć prędkość przesyłania danych na poziomie około 6,4 GB na sekundę. Wciąż jest jednak trudno dostępna i bardzo droga, dlatego znajdziesz ją przede wszystkim w najlepszych komputerach stacjonarnych.

Istotne parametry

Zanim wybierzesz odpowiednią dla swojego komputera pamięć RAM, warto poznać jej parametry. Przede wszystkim musisz jednak zwrócić uwagę na to, czy będzie to pamięć przeznaczona do desktopa, czy też do laptopa. Do urządzeń tego pierwszego typu są przeznaczone moduły DIMM (ang. dual in-line memory module). W laptopach natomiast (choć mogą się też czasem pojawić w komputerach stacjonarnych o niewielkim rozmiarze) wykorzystuje się mniejsze moduły nazwane SO-DIMM (ang. small outline dual in-line memory module). Zastanawiasz się, który komputer przenośny wybrać? – sprawdź nasz poradnik jaki laptop kupić.

Wróćmy jednak do parametrów pamięci RAM. Poza przeznaczeniem urządzenia trzeba wziąć pod uwagę jeszcze przynajmniej dwa.

Pojemność

Jest mierzona w gigabajtach (GB). Im większa pojemność, tym więcej danych może być przechowywanych przez pamięć RAM. Mówiąc inaczej, przy większej pojemności pamięci operacyjnej więcej aplikacji może działać jednocześnie, a rozgrywka – być bardziej płynna.

Częstotliwość (szybkość)

Wpływa na szybkość pracy pamięci RAM. Podawana jest w megahercach (MHz). Wyższe wskaźniki prędkości oznaczają szybszą reakcję na żądania odczytu i zapisu, a zatem lepszą wydajność. Standardem są obecnie pamięci 3200 MHz – z taką częstotliwością pracują najczęściej moduły DDR4.

Mamy nadzieję, że przedstawiamy temat jasno i nie pogubiliście się w tych rodzajach pamięci RAM, skrótach i oznaczeniach. Teraz powinno być już trochę mniej skomplikowanie.

Jak dobrać pamięć RAM do swojego komputera?

Zanim zaczniesz myśleć o wyborze pamięci operacyjnej, jej pojemności i częstotliwości, powinieneś się upewnić, że będzie ona kompatybilna z płytą główną i procesorem twojego komputera. Niewłaściwy model po prostu nie będzie działał, natomiast postawienie na pamięć RAM o źle dobranej do twojego komputera specyfikacji nie pozwoli mu osiągać lepszych wyników.

Nie płać za prędkości zegara, których nie obsługuje twój system. Jeśli więc na przykład twój system obsługuje tylko 2666 MHz, nie ma sensu kupować pamięci RAM o prędkości 3600 MHz. Twój sprzęt nie tylko nie będzie w stanie osiągnąć wyższej prędkości, ale też może utknąć na jeszcze niższej.

Sprawdź też na początku, czy będziesz miał wolne sloty na nowe moduły. Płyty główne najczęściej mają cztery miejsca na pamięć RAM. Najlepiej sprawdzić to, zaglądając do obudowy komputera, możesz też oczywiście wyszukać w internecie informacje o tym, ile slotów ma twoja płyta główna.

Rozważając różne rodzaje pamięci RAM, najlepiej wybrać DDR4 lub też, jeśli masz na to fundusze, zainwestować w szybszą i bardziej przyszłościową pamięć DDR5. W tym drugim wypadku pod warunkiem jednak, że będzie mogła współpracować z twoim procesorem oraz płytą główną. W sprzedaży wciąż jest dostępna DDR3, jednak może ograniczać pozostałe podzespoły w komputerze.

Jeśli zaś chodzi o pojemność, to w przypadku zakupu nowego komputera obecnie raczej nie warto schodzić poniżej 8 GB. Jeśli zależy ci na wielozadaniowości – 16 GB będzie minimum. Zdecyduj się na 4 GB tylko w przypadku, gdy masz całkowitą pewność, że nie będziesz robił nic bardziej skomplikowanego od przeglądania stron internetowych, używania komunikatorów, pisania tekstów, tworzenia prezentacji, oglądania filmów czy słuchania muzyki. Musisz się także liczyć z tym, że twój komputer będzie mógł w niektórych momentach wolniej działać.
Jeszcze jedna istotna kwestia – w przypadku laptopa wymiana pamięci RAM często jest niemożliwa, warto więc zawczasu zdecydować się na taką jej pojemność, która będzie dla ciebie satysfakcjonująca.

Pamięć RAM a gaming

Już wcześniej podkreślaliśmy, że pamięć operacyjna jest wyjątkowo ważna w przypadku gamingu. Nowoczesne gry komputerowe muszą szybko pobierać zasoby konieczne do ich płynnego działania. Odczytują i zapisują dane w pamięci RAM, ponieważ jest to znacznie szybsze niż dostęp do danych na urządzeniu pamięci masowej.

W przypadku tytułów AAA 8 GB pamięci RAM było jeszcze do niedawna uznawane za minimum. Teraz jednak coraz częściej jest to 16 GB RAM. Jeśli więc chcesz mieć wystarczająco dużo pamięci operacyjnej, aby grać w nowe gry PC, nie powinieneś schodzić poniżej tej wartości. Rozważ jednak 32 GB, jeśli chcesz grać na wysokich ustawieniach czy też planujesz robić coś więcej. Dzięki temu jednocześnie z graniem będziesz mógł np. prowadzić transmisje na żywo, czatować na grupie na Discordzie czy mieć otwarty w tle YouTube lub Twitch.

Szukaj też balansu pomiędzy pojemnością a szybkością. 32 GB wolnej pamięci operacyjnej nie będzie idealne, ale tak samo będzie z 4 GB szybkiej pamięci RAM. Najniższa szybkość pamięci RAM DDR4 to około 1600 MHz, ale według dzisiejszych standardów będzie uważana za wolną i nowe procesory nie będą mogły przy niej pokazać, na co je stać.

W przypadku gier widoczne są zalety korzystania z pamięci RAM o wysokiej prędkości (choć nie będzie to miało tak dużego wpływu, jak modernizacja procesora lub karty graficznej). Szybsza pamięć RAM może poprawić wydajność gry i liczbę klatek na sekundę. Może również wspomóc inne obszary wydajności systemu, np. skrócić czas uruchamiania. Warto dodać, że poprawa wydajności może się różnić w zależności od gry: w niektórych będzie zauważalna, a w innych właściwie praktycznie jej nie odczujesz.

Warto też zwrócić uwagę na dwukanałową pamięć RAM. Pozwala ona procesorowi wymieniać dane z pamięcią operacyjną poprzez dwa kanały – czytanie i zapisywanie w dwóch modułach jednocześnie, co jeszcze zwiększa dostępną przepustowość. Aby uzyskać idealną wydajność, upewnij się, że każdy moduł pamięci ma taką samą prędkość, pojemność i timingi. Tryb dwukanałowy zostanie automatycznie włączony na większości płyt głównych z dwoma slotami DIMM. Jeśli jednak używasz dwóch kości na płycie głównej z czterema slotami, pamięć musi być zainstalowana symetrycznie, aby korzystać z tego samego kanału. Bardziej szczegółowe instrukcje znajdziesz w dokumentacji płyty głównej.

Ostatecznie to, ile i jaką pamięć RAM do gier wybierzesz, będzie zależało od Twojego budżetu, konkretnego przeznaczenia i sprzętu, który już masz lub też zamierzasz kupić. Przed dokonaniem zakupu upewnij się więc, że specyfikacja pamięci RAM będzie zgodna z pozostałymi podzespołami w komputerze oraz twoimi potrzebami.

Jak sprawdzić jaką masz pamięć RAM w swoim komputerze?

Nie wiesz lub nie pamiętasz, jaką pojemność ma pamięć RAM w twoim komputerze? W przypadku komputerów z najpopularniejszym systemem operacyjnym, czyli Microsoft Windows, informacja ta jest umieszczona w podstawowych danych o komputerze. Aby je odnaleźć, wejdź w panel sterowania, następnie otwórz zakładkę „System i zabezpieczenia” i kliknij „System”. Po twojej lewej stronie jest widoczna pojemność pamięci operacyjnej. Oczywiście więcej informacji uzyskałbyś, gdybyś wyciągnął pamięć RAM ze swojego peceta i odczytał oznaczenia zapisane na module. Jeśli jednak nie masz w tym doświadczenia, najlepiej zostawić to specjaliście.