Powergaming – czym jest i czy jest dozwolony?

Co to gry RPG?

Powergaming to pojęcie wywodzące się z klasycznych gier fabularnych, więc warto je krótko omówić. Potocznie zwane rolplejami tradycyjne gry fabularne to sposób spędzania wolnego czasu z innymi ludźmi. W tego typu zajęciu ogromną rolę odgrywa wyobraźnia. Wszyscy wcielają się w fikcyjne postacie i kierują ich losami podczas wydarzeń kreowanych przez mistrza gry – swego rodzaju reżysera/narratora rozgrywki. Wszystko to jest oparte na mechanice gry. Z reguły opisywana jest ona w specjalnych podręcznikach, które przekazują niezbędną wiedzę o świecie oraz sposobie prowadzenia gry.

Mechanika ma ogromne znaczenie w próbie zdefiniowania powergamingu. Jest to nic innego, jak sposoby określenia wpływu działań graczy na wydarzenia w rozgrywce. Jeśli cała zabawa jest oparta na tym, że grupa ludzi się spotyka, a następnie wykorzystuje narrację i wyobraźnię do opisania przygody, to w pewnym momencie pojawia się potrzeba uczciwego decydowania o efektach różnych poczynań. Stwierdzenie, że nasz bohater zawsze pokona wszystkie niebezpieczeństwa, będzie po prostu nudne i niewiarygodne.

Każdy, kto ma jakąś postać, będzie chociażby decydował o rozdzieleniu punktów (siły, zręczności, inteligencji i wielu innych), żeby później wykorzystywać jej mocne strony oraz brać pod uwagę te słabe. Przykładowo wojownik będzie dobry w rozwiązaniach siłowych, ale gorszy w stosowaniu perswazji. Wiedząc o tym, możemy przejść do samego wyjaśniania określenia powergamingu.

Powergaming – co to jest?

Powergaming jest mocno powiązany z motywacją gracza. Większość osób podczas rozgrywki balansuje pomiędzy storytellingiem a gameplayem, tworząc wiarygodne doświadczenie z gry. Tymczasem powergamer ma konkretny priorytetowy cel. Staje się on na tyle ważny, że pozostałe aspekty zabawy schodzą na drugi plan.

Powergamer często czerpie satysfakcję z uczucia bycia niezniszczalnym i posiadania kontroli. Tworzy zatem postać, której punkty rozdziela z chirurgiczną precyzją, nastawioną na wygrywanie wszystkich możliwych starć. Nic innego nie ma znaczenia, jak przyjemność płynąca z fabuły czy zwiedzanie wykreowanego świata. Takie aspekty są mało istotne dla powergamera i może się on skupić jedynie na wykorzystywaniu wszystkich mechanik rozgrywki do wygrywania wszelkich możliwych pojedynków.

Powergaming w grach RPG

Powergaming wywodzi się z tradycyjnych gier fabularnych i tutaj wzbudza największe emocje. Dlaczego? Ponieważ erpegi przede wszystkim są grami towarzyskimi. Choć istnieje wiele gier solo, to myśląc o grach fabularnych, oczami wyobraźni widzimy grupkę przyjaciół przy stole. I jeśli jedna z tych osób jest powergamerem, może się pojawić problem.

Sesja RPG jest wspólnym doświadczeniem i liczy się przede wszystkim dobra zabawa. Powergaming w tej sytuacji może być postrzegany jako coś, co ma negatywny wpływ na drużynową rozgrywkę oraz na przyjemność ze wspólnej przygody. Powergamer ma swoje cele i skupia się przede wszystkim na ich realizacji.

Przykładem takiego działania może być chociażby narzucanie innym efektów jakiejś akcji. Stwierdzenie, że nasza postać uderzyła i tym samym doprowadziła do upadku postaci innego gracza, jest nieuprzejme, ponieważ z góry informuje, że ktoś się wywrócił – czyli nie dostał szansy na obronę. Taka forma powergamingu może się spotkać z niechęcią innych, a być może nawet brakiem przyzwolenia.

Czy powergaming jest dozwolony w tradycyjnych grach RPG? Z reguły definicje tego pojęcia podkreślają, że taka osoba trzyma się granic narzuconych przez samą grę, więc nie łamie żadnych zasad. Nie zmienia to jednak tego, że nadużywanie pewnych mechanik będzie odebrane jako brak uprzejmości lub niszczenie wspólnej zabawy. Następnym razem taki gracz może po prostu nie być zaproszony do gry. Osoby z podejściem fiction-first nie mogą i nie chcą konkurować z powergamerami, którzy przeczytali kilkadziesiąt książek o świecie gry.

Czy są sytuacje, w których powergaming jest akceptowalny? Tak, gdy do stołu siądą sami powergamerzy. Wtedy wspólnym celem wszystkich zebranych będzie maksymalizacja potencjału postaci i jej klasy. Rozgrywka będzie zrównoważona, ponieważ każdy z graczy będzie miał podobny poziom wiedzy i podobne priorytety.

Powergaming w grach komputerowych

Komputerowe gry RPG (cRPG) powstały na bazie tradycyjnych, więc tutaj także się stosuje pojęcie powergamingu. Na przykład w odniesieniu do osoby, która wykorzystuje wszystkie dozwolone mechaniki, by jak najszybciej osiągnąć swój cel. Taki powergamer nie będzie aż tak zainteresowany innymi aspektami gry niż np. zdobycie najwyższego poziomu w rozwoju postaci.

Warto jednak zauważyć, że gry RPG przeszły ogromną drogę. Choć nadal powstają produkcje jak Disco Elysium, nawiązujące do klasycznych systemów, to w tytułach AAA wiele mechanik z tradycyjnych gier fabularnych zostało usuniętych lub uproszczonych. Do takiego stopnia, że czasem w cRPG tegoż rolpleju próżno szukać. Gracze rzadko wcielają się w postać tak, jak to się robi w tradycyjnych grach fabularnych. Zamiast tego skupiają się na gameplayu i… na powergamingu.

Tutaj dochodzimy do kluczowej różnicy między analogowymi grami RPG a komputerowymi. Główny problem z powergamingiem w tradycyjnej rozgrywce polega na psuciu zabawy innym. Tymczasem gry cRPG bardzo często są przygodą dla jednej osoby. Ponadto niektóre tytuły są wręcz stworzone dla powergamerów. Dla przykładu – tytuły z serii „soulsów” od FromSoftware (jak Demon's Souls). Produkcja wymaga od gracza ciągłej optymalizacji, zapamiętywania elementów gry oraz przekraczania kolejnych granic, a zatem maksymalizacji możliwości postaci.

Można więc powiedzieć, że w odróżnieniu od gier tradycyjnych powergaming w grach komputerowych nie jest niczym złym, wręcz odwrotnie. Deweloperzy gier RPG zachęcają do eksplorowania świata na różny sposób: tryb fabularny dla tych, którzy chcą się skupić na historii i rolpeju, a tryb trudny dla wymagających wyzwań. Każdy tworzy własną przygodę.

Problem z powergamingiem w grach komputerowych może się pojawić z tego samego powodu, co w grach tradycyjnych: obecność innych osób. Jako przykład można podać serwer GTA 5 RP (Roleplay), który blokuje graczy za metagaming* lub faworyzowanie swojej postaci wbrew storytellingowi.

*Metagaming – wykorzystywanie wiedzy zdobytej poza grą, której stworzona postać nie jest w stanie mieć.

Czym jest powergaming? Podsumowanie

Problem z powergamingiem sprowadza się zasadniczo do jednej kwestii – liczby grających osób. W rozgrywce jednoosobowej nie ma ograniczeń: gracz może speedrunować grę, maksymalizować umiejętności postaci, tworzyć potężne połączenia w ekwipunku. Nauczenie się mechanik gry na wylot jest wręcz czymś budzącym podziw.

Inaczej sytuacja ma się w przypadku gry wieloosobowej – istnieje szansa, że inni gracze nie będą chcieli się skupiać tak bardzo na mechanice lub brakować im będzie wiedzy/chęci, by się tego nauczyć. W takiej sytuacji powergamer musi zejść ze swoich ambicji, by nie psuć wspólnej zabawy. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy wszyscy gracze są powergamerami.